Ovanafikola ve li meendodo dopombadatava nyengwa okulesha nokushanga

Olopota i pe oyo ya dja kokangudu kopaliamente oya tofa mo oinima oyo ya eta edopo lounona vondodo 11 no12 odula ya dja ko: okuudulila ounona kongudu ya shi kula ko omanga vehe shi okulesha nokushanga.

Olopota oyo ya yandjwa kokangudu aka mopaliamente kombinga yehongo, ounongononi, ouyelele nomakwatafano opaungoba nomayambulepo ovanyasha momutumba oo wa li keumbo etivali lopashiwana mEtitatu, owa popya kutya ovanafikola vamwe ve li mondodo 11 no12 kave shi okulesha, ashike natango ova kala nokuya kondodo ya shikula molwoomukalo oo wokuudula ounona.

“Ongudu oyo ya li ya tala unene keenghundafana odo ya ninga novakufimbinga vakwao mehongo oya mona kutya okuundulila ounona kongudu ya shikula ko, otashi eta edopo unene, shaashi ova kala nokushi ningwa okudja ngaa kondodo yotete fiyo o7 omanga vehe na eshi ve shi nandenande, kave shi nokulesha ile okushanga, ashike eshi otashi eta nee oupyakadi keendodo dopombada,” Omunashipundi wongudu Olivia Hanghuwo osho a ti ngaho.

Ongudu ei oya ti oshinima shi li ngaha otashi eta oudjuu wa kula oo eefikola itadi dulu okukandula po, molwondjudo yomaupyakadi a kwao ngaashi, oshimaliwa, oipumbiwa yofikola noupyakadi womatungo okutumbula ashike imwe.

Ongudu ei oya mona kutya ounona ve dulife peepelesenda 75 ovo va shanga o11 no12 odula ya dja ko koGibeon kofikola yedina Cornelius //Oaseb Secondary School, ova kala alushe nokuundulwa okudja peendodo dopedu. Eepelesenda 25 odo da shaala ko ova shona ashike ve shi pondola okuya kondodo yopombada. KoGoenald Secndary School moshitopolwahoolo shaHardap ounona ashike ve li 18 vomounona 20 kwa li va udulwa keengudu dopedu ve li mongudu 11.

“Ovahongi otava ti kutya meengudu dopombada, kakwa li pu na efimbo lokulonga ounona okulesha. Natango vali, ovahongi inava deulilwa okuhonga okulesha peendodo apa, sho otashi eta nee ounona va shaale po. “Ovahongi ove udite kutya napu kale ovahongi va deulilwa okulonga okulesha nokeendodo dopombada,” Hanghuwo osho a ti ngaho.

Okwa ti ounona paife ova mona omhito yokulipopila.

“Oshinima eshi shokuundula ounona osha eta va kale vehe na ko nasha nokulonga nokumona ounongo.
Otava lalakanene ashike okuhanga ondodo 11 opo va dje mo mofikola,” Hanghuwo osho a ti ngaho.

‘OKWEENDULULA KAKU SHI EHOOLOLO’

Ouministili wehongo, ounghulungu nomifyuululwakalo eshi wa nyamukula koshinima shi li ngaha owa ti okuundula ounona nande inava pita oshinima she ya nomufindalandu wehongo u pe oo wa nuninwa oinima ina sha nomakwatafano ovanhu, eendululo leengudu nokumona osho tashi eta omaudjuu melihongo.

Omupedu kulunhuwiliki mouministili wehongo, ounghulungu nomifyuululwakalo, Edda Bohn, okwa ti okukaleka okaana mongudu imwe aike kashi shi ehoololo.

“Eendululo kali shi ehoololo. Itatu dulu okukaleka okaana mongudu imwe aike eedula dihapu.
Omukalo wehongo itau dulu eendululo,” Osho a ti ngaho.

Bohn okwa ti ouministili otau tu pula opo ounona ovo tava popiwa va yambididwe, opo keshe okaana ka shive okulesha nokushanga.

“Okuyambidida ounona naku tameke diva peendodo dopedu. Ngeenge okaana oka hange eendodo dopombada kehe shi okulesha nena okaana oko oka dopekwa nale okudja pedu,” Osho a ti ngaho.

Bohn okwa ti okuundula ounona okwa longwa mo nawa, ashike nee, “ohatu longo ashike noikumhungu yokutula moilonga, ashike ohatu longo noudjuu opo tu shi wapaleke”.

OMALODU NONDJALA

Olopota oya mona elongifo nai lomalodu noingangamwifi oyo ya nyanauna ounona vahapu meefikola moshilongo ashishe, peemhito dimwe ounona otava vake po oinima ngaashi oupomba, oulamba noikwatifo yomivelo.

“Otashi udifa nai neenghono shaashi okuhatonatela ounona otaku eta okulongifa nai omalodu noingangamwifi.

Okwa li kwa didilikwa kutya ounona vamwe ihava kala ve lipaka mo meetundi medina lelongifo loingangamwifi,” Hanghuwo osho a ti ngaho.

Okwa ti ovakufimbinga ovo va talelwa po kokangudu aka ova ti omalodu noingangamwifi oyo tai longifwa sha pitilila kounona oya ya pombada unene pefimbo loKolona ashike fiyo opaife otai twikile nokuya komesho.

“Ava ovo ngaa ounona ovo oshiwana sha teelela va ete oidjemo i wa. Omalelo eefikolo otaa pula epangelo opo li tye kosha kombinga younona tava longifa oingangamwifi,” Hanghuwo osho a ti ngaho.

Oluhepo nalo okwa li la tumbulwa onga shimwe shomwaayo tai eta edopo la naipala melihongo moitopolwahoolo imwe, ngaashi Kunene, Kavango, Hardap, Omaheke noZambezi.

“Okwa lopotwa kutya ounona otava fi ondjala momidingonoko dimwe, shaashi ohava li ashike luvali ile lumwe mefiku.

Ohava i kofikola inava lya sha, osho shi li tashi nghundipaleke elitulemo lavo,” Hanghuwo osho a ti ngaho. Omunandjungu moinima inasha neenghalafano dovanhu, Nafimane Hamukoshi, okwa ti oshinima eshi ohashi eta unene ounona va ninge omadimo nohashi fininike ounona opo va ye moixulo osho tashi eta oupyakadi womikifi tadi tandavele.

“Opo ku kandulwe po oupyakadi ou, okwa pumbwa okutula moilonga nande eependjela opo di dule okukandula po omaupyakadi e li ngaha.”