Ovalihongi mOvenduka otava mono oixuna kondado yomalukalwa

WILMA Cloete oku li kodula yaye onhine koshiputudilo shopombada shaUNAM.

Ngaashi naana ovalihongi vakwao naye okuna ehalo opo a mane elihongo laye yee a ka konge oilonga.

Fiyo opapa, inashi kala shipu okulihonga mOvenduka, shaashi ondado yomalukalwa noyeendifo oi li pombada, nokovanhu ashike ovo ve na oiyemo i shona. Cloete okwa lombwela oThe Namibia oshivike eshi kutya, omalukalwa omOvenduka ee na ondilo neenghono, ovalihongi vahapu ova fininikwa opo va kala tava di keedoolopa dopoushiinda ngaashi Okahandja keshe efiku ile va kale tava ningi oinima ya nyika oshiponga opo va xupe.

“Onda tokola okukala handi di kOkahandja nda yuka kOvenduka keshe efiku, ashike itandi dulu nokufuta oshimaliwa shosheendifo komwedi osho shi fike poN$1 700, nonda kala handi faula keetundi.”

Cloete okwa ti oupyakadi woshimaliwa ihau kumu ashike omutengenekwafaneko ashike ohau eta noupyakadi wopomadilaadilo nokuhaninga nawa moilonga yofikola.

Okwa pula opo ehangano olo hali futile ovalihongi vaNamibia ledina Namibia Stundent Financial Assistance Fund (NSFAF) opo li kale hali yandje okamaliwa oko haka pewa ovalihongi petameko loshikako. “Ohandi pula kutya NSFAF nakale ha futu ovalihongi ovo tava twikile petameko lodula, shaashi okuvafuta kwa laata ohashi eta omadilaadilo mai kombinga yoshimaliwa.”

Oudjuu waCloete owa kuma ovalihongi vakwao moshilando ngaashi Natalia Nandjiwa, oo ta ti omuhandjo voiputudilo noshoyo wokondje yoiputudilo, luhapu ohau eta oupyakadi unene tuu kovalihongi ovo hava futilwa kuNSFAF, shaashi oshimaliwa osho hava pewa shokulikwafa oshishona unene itashi wana okulanda oipumbiwa aishe.

“Efimbo lokuyandja oshimaliwa ohali eta unene omainda, unene ngaa ngee eetundi da tameka ndele kapu na oshimaliwa. Eshi otashi dulu okweeta oudjuu unene ngaa kushe ava twa tala moshimaliwa eshi opo tu fute oyeendifo notu wanife po eemumbwe detu dimwe.”

Okwa ti osha kala omukalondjiikilile okukala meenduda oovavali, osho ihashi yandje omhito opo omunhu a kale a manguluka ile a dule okulandifa oinima yaye. “Oupyakadi woshimaliwa nomalukalwa a ngabekwa oo twa taalela, unene ngaa ovo va tala moshimaliwa osho hashi di koNSFAF, otau eta oumbada wokuya komesho nelihongo lopombada moshilongo,” Osho a ti ngaho.

Nandjiwe okwa ti oha longifa N$2500 mokufuta ondunda omo ha di keshe omwedi, natango vali, oha longifa N$624 keshe omwedi yotekisa, N$500 yoikulya, N$400 yeefewa nomaadi noN$300 ile i dulife po yefimbo lokongodi opo a dule okuya komalungula shi na sha nelihongo laye.

“Tashi ti, komwendi ohandi longifa N$4 324, omanga NSFAF ha futu ashike N$2 400 keshe komwedi.” Omulihongi koshiputudilo shopombada shaUNAM e li kodula onhine, Johanna Jacob, okwa ti ongomutete modikwa, okwa taalela omaudjuu mahapu, unene konima eshi a tewa meumbo omo kwa li ha di.

“Mumwameme ou kwa li handi di naye tete okwa xula ko momudo 2021 medina loKolona. Okudja opo onghalamwenyo oya tameka okuulikila nge omundilo nee shaashi meumbo okwa li nda tewa mo kokandenge kaye kokamati. Onda tameka okuhiila mokambashu kOkuryangava ashike onda dja mo shaashi itandi dulu okufuta N$900, onda ya koGreenwell, oko nda mona kambashu koN$600.”

Jacob okwa ti mumwanina wokaadona ou mu shona naye okweya koshiputudilo shimwe pefimbo olo kwa li e li kodula yotete.

“Kapu na oshinima shipu. Omwedi wa dja ko otwa ya vali kokambashu kamwe shaashi ondado oya ya pombada shaashi mumwameme okwa waimina nge. Otwa ya vali kukamwe ka fa ke li xwepo, eshi ashike twa ninga mo eemwedi hamano yee mwene wako naye ota tula ondado pombada,” Jacob osho a ti ngaho.

ENGHENDABALA

Olopota yeendado yaxuuninwa oyo ya dja koUNAM nokoNUST oya ulika kutya omanga tashi dulu okukala shipu okudja momuhandjo wofikola, natango oshi na ondilo. Ovalihongi vaUNAM ove na okufuta N$29 000 kodula ngee ou li monduda oove auke, omanga ngee modunda omu li mo vavali oi na N$14 400, osho shi na ombilixa neenghono okuyeleka noN446 040 oyo hai futwa kovalihongi vaNUST ngee mondunda oku li mo oye aeke, ngee ove li mo vavali ohava futu N$41 040.

EENGHENDABALA DOPAMUHANGA

Pelesidente wehangano loLandless People’s Movement Youth and Student Command Element, Duminga Ndala, okwa pula opo oiputudilo nomahango opaumwene a longele kumwe kombinga yeendado domalukalwa.

“Oiputudilo nai ye kumwe nomahangano opaumwene opo a kale haa futu ko keepolohalama domaumbo ovalihongi osho tashi eta ondado yomalukalwa i xwepopale,” Ndala osho a ti ngaho.

Ndala ota pula opo kutotwe omilandu deendado deehiila opo ku kelelwe emono loixuna lovalihongi shaashi ova pumbwa omalukalwa neenghono.
“Okutula moilonga omilandu dokutonatela eehila otaku kelele opo oovene veenduda va hakale ashike tava tula eendado pombada.,” Ndala osho a ti ngaho.

Omupopiliko wehangano lopashiwana lovalihongi laNamibia, Dorthea Nangolo, okwa sheka eudaneko lepangelo olo kwa li tali ti otaku tungwa omaumbo ovalihongi popepi noUNAM.

“Ngee oto dimbuluka momutengenekwafaneko womudo 2016, epangelo okwa li la popya omaumbo ovalihongi, ashike kapu na nande edidiliko lao nena. Ohatu popile opo kukatukwe onghatu i na sha nomalukalwa ovalihongi,” Nangolo osho a ti ngaho.

Omupopiliko waUnam, Simon Namesho, okwa ti oshiputudilo oshe litula mo mokuyambidida ovalihongi kombinga youpyakadi woshimaliwa.

“Omanga eepelesenda 60 dovalihongi vaUnam hava mono oshimaliwa okudja koNSFAF ile komahangano amwe, opo va fute omihandjo davo, oshiputudilo osha didilika kutya opu na ovo hava futu voovene tava mono oixuna,” Namesho osho a ti ngaho.