Omutumba woshimoko shokuyandja eenghono inau kwatela mo omahangano oo ehe shi epangelo

Omahangano ahapu ehe shi epangelo otaa ti inaa kwatelwa mo moshoongalele shoGlobal Africa Hydrogen shaashi itaa dulu okufuta oshimaliwa osho tashi pulwa shi fike poN$36 000 opo va kufe ombinga.

Omahangano okwa ti oshinima eshi osha ningilwa owina.

Omutumba womafiku avali, tau yambididwa kepangelo laNamibia, okwa li wa tameka mOvenduka Etivali nowa xula onghela.

Epangelo laGermany okwa lopotwa kutya ole lidopa mo opo li pule mu kwatelwe oshiwana momutumba omo osho sha eta opo omahangano oo ehe shi epangelo a pewe outekete vokuya momutumba omo ve li omulongo.

Ashike nee, ahapu natango okwa li a patelwa kondje molwoshimaliwa osho tashi pulwa shi li pombada nosho yo outekete vavo vokuya mo oshali inava longekidwa pefimbo.

Omukulunhuwiliki wehangano ledina Namibia Development Trust (NDT) Ronny Dempers Etitatu okwa ti omahangano oo ehe shi epangelo okwa li taa pulwa a fute oshimaliwa shi fike poN$35 700 keshe limwe opo a dule okukufa ombinga momutumba omo.

“Itatu shi dulu osho. Otwa kala nokufininika ndee ondi wete kutya oshivike sha dja ko ile onaini walye okwa li twa lombwelwa kutya ohatu pewa outekete vokuya mo oshali ve li omulongo ndee ngee otu na vali oilyo imwe ya wedwa po tai ya, natu fute oshimaliwa shi fike poN$2 600,” Osho a ti ngaho.

Dempers okwa ti omahangano ehe shi epangelo okwa hoolola ovanhu ve li omulongo opo va ka kufe ombinga oshali shamuhongi oshivike sha dja ko.

Ovakalelipo ava otava dulu, nee,vaha kufe ombinga molweefo lotete loshoongalele mEtivali shaashi omikanda davo dokuya mo kakwa li da longekidwa.

“Oshoongalele osha ningwa muhe na ovakalelipo vomangano ehe shi epangelo ovo ve li omulongo,” Osho a ti ngaho.

Okwa ti oshiwana oshi li ombinga yepangelo laNamibia.

“Ohatu dana ongahandangala yokukwashilipaleka kutya keshe osho tashi ya nashi vatele oshiwana shetu, oshilongo shetu nosho yo omudingonoko,” Osho a ti ngaho.

Dempers okwa ti omahangano opaumwene ohaa vatele epangelo mexumokomesho.

“Oufemba wetu noshinakuwanifa opo tu kufe ombinga moshinima omu,” Osho a ti ngaho.

Okwa ti ngee omahangano inaa ya ko komutumba oshi li ekanifo lakula lomhito yekufombinga loshiwana.

Omupopiliko wehangano ledina Namibia Investment Promotion and Development Board (NIPDB) Catherine Shipushu Etitatu okwa ti ovanhu ve li 20 va dja komahangano ehe shi epangelo, nosho yo ovalihongi ve li 100 okwa li va holoka poshoongalele oshali shamuhongi.

Ehagano loNIPDB nalo oli li lomwaavo va longekida oshoongalele eshi.

ONDJOKONONA YOKWIIDIMBIKA OSHIWANA

Omahangano opaumwene okwa tameka okukala a limbililwa eshi inaa kwatelwa mo konima yeemwedi nhatu dapita nale.

Pefimbo opo, eedjo oda ti omahangano ehe shi epangelo okwa li a limbililwa kombinga yelongopauyelele nosho yo onghalo yokutongolwa mo moyoongalele.

“Elimbililo ole li kutya okambapila kokupita poshivelo oke na oshimaliwa shi fike poU$2 000 osho itashi dulika nandenande kOvanamibia vahapu, unene ngaa ovanhu ovo ve li momidingonoko da mona oixuna,” Odjo oyo i li popepi noshinima eshi osho ya ti ngaho pefimbo opo.

Omahangano amwe oo ehe shi epangelo okwa hoolola opo aha popiwe komadina shaashi oku na oumbada wokuningwa nai kovalongekidi voshoongalele.

Odjo oya yelakanifa oshoongalele shoshimoko shokuyandja eenghono naasho sha ningilwe moSouth Africa odula ya dja ko osho kwa li sha ufa omahangano ehe shi epangelo nosho yo ovakwashiwana aveshe ovo va hala okukufa ombinga va kufe ombinga oshali.

“Konima yeemwedi dishona da pita, omahangano ahapu ehe shi epangelo okwa li a dengela oNIPDB, ongudu yaNamibia oyo tai ungaunga noshimoko eshi shokuyandja eenghono (green hydrogen) nosho yo ovaunganeki voshoongalele opo va pule omikandapitikilo dokukufa ombinga domahangano oo ehe shi epangelo.”

Ongudu yomahangano epangelo oya holola yoo kutya umwe vomovaunganeki voshivilo, Agha, okwa li a koleka ekwatelemo loshiwana nosho yo omahangano opaumwene meendodo adishe doproyeka yoshimoko shokuyandja eenghono.

OMUMBWE YOSHIMALIWA

Olopota yomomudo 2021 yoshimaliwa oya ulika kutya omahangano oo ehe shi epangelo okwa taalela oupyakadi wopashimaliwa.

“Omahangano ahapu ehe shi epangelo okwa li a mona oudjuu woshimaliwa momudo 2021, osho natango shi li tashi twikile neudo,” Olopota osho ya ti ngaho.

Omukulunhuwiliki wehangano ledina Namibia Instutute for Democracy Naita Hashoono okwa ti ekufombinga lomahangano ehe shi epangelo, epangelo nosho yo oshikondo shopaumwene okwa fimana noku na oshilonga mekwatelemo leyambulepo loproyeka yoshimoko shokuyandja eenghono.

“Ewi lomahangano ehe shi epangelo ola fimana ashike ngaashi lepangelo laNambia nosho yo oshikondo shopaumwene,” Osho a ti ngaho.

Hashoono okwa ti oshiwana shaNamibia oshi na oikondo ya yooloka, oyo aishe i na mo sha metungepo leliko loshilongo.

“Moudemokoli otwa fimaneka ekwatelemo. Oshiwana osha pumbwa okukundafanwa nasho opo shi tye ko sha keenghundafana. Omapulaapulo, eenghundafana oinima ya fimana neenghono kekwatelemo.

Ovanambelewa vomahangano oo ehe shi epangelo ova ti omahangano nosho yo oilyo yoshiwana oyo ya ya kOvenduka okudja koitopolwahoololo oya ka mona ashike mEtivali kutya, nande oshoongalele otashi ningwa okudja momafiku 03 fiyo 05 Septemba, okwa li ashike va ufwa va kufe ombinga Etitatu nonghela.

Omundjadjukununi woikwapolitika Henning Melber okwa ti otashi udifa nai eshi omahangano ehe shi epangelo inaa kwatelwa mo mokukufa ombinga moshoongalele shaashi itaa dulu okufuta oshimaliwa osho tashi pulwa.

Okwa ti omahangano oo okwa pumbwa okukala e na oufemba wokukufa ombinga oshali shamuhongi opo a dule okupwilikinwa.

“Omahangano ehe shi epangelo otaa dulu okupopila ovakwashiwana ovo tava dulu okukumwa koshinima eshi notaa dulu yoo okulopota osho she likundwa kovanhu. Oshinima eshi osha ninga oshoongalele shi li po ngaa sha fa oshinima shovakengeli,” Melber osho a ti ngaho.

Okuhakwatela mo omahangano oo ehe shi epangelo moshoongalele omu otaku dulu kuxwaxwameke omalimbililo nosho yo omalipulo oo e li po nale kutya oproyeka yoshimoko shokuyandja eenghono inai uya naana okuvatela sha.