‘Omalugumbo ngoka gakuthiipo’

Netumbo Nandi-Ndaitwah

OMUPEVIPRIMAMINISTA ngoka wo oye minista gomakwatathano gopaigwana nelongelokumwe Netumbo Nandi-Ndaitwah okwa lombwele aaniimuna Aanamibia mboka ya dhika omalugumbo moAngola ye ga kuthe mo.

Nandi-Ndaitwah okwa popi kutya okwa konekiwa aaniimuna mboka haya ka konga uulithilo moAngola ya dhika omalugumbo shaali paveta moshilongo shoka, inaaya pewa epitikilo.

Ndhoka okwe dhi popi pethimbo lyoshigongi shaaniimuna shoka sha ningilwa moHelao Nafidi, mEtitano.

Oshigongi shoka okwa li sha waiminwa kosheendo shepangelo lya Angola mwa kwatelwa minista gwomakwatathano gopaigwana koshilongo shoka, Tete António, omukuluntu gwopolisi yaAngola Arnaldo Carlos osho wo oominista yokabinene okuza koAngola osho wo moNamibia.

Nandi-Ndaitwah okwa popi kutya mo1992 epangelo lyaNamibia naAngola olya shaina euvathanotsokumwe okupitika aaniimuna Aanamibia ya vule okulitha iimuna yawo moAngola ashike otashi ningwa owala omukaakena gwoongamba dhi li meni lyookilometa 60 okuza poongamba.

Okwa popi kutya nonande ongaaka, onkene aaniimuna yamwe ya fala iimuna yawo moAngola ya pitilila omukaakena ngoka gwookilometa 60 ya pitikilwa.

“Shoka osha thiki momakutsi getu kutya opuna yamwe mboka ya tula po omalugumbo gawo shaali paveta moAngola.”

“Mboka mwa dhika mo omalugumbo shaali paveta, otashi kala owala nawa ngele mwe ga kutha po ne mu kale mombili naakwashigwana ya Angola,” osho Nandi-Ndaitwah a popi ngaaka.

Okwa gwedhapo kutya Aanamibia yamwe otaku hokololwa taya kutha ombinga muukongo waali paveta moAngola, omanga yamwe taya litha iimuna yawo momahala ga gamenwa.

“Shoka otandi shi kondema lela, molwashoka inashi pitikwa. Kehe pamwe otatu popi omatonanelwahala. Ondishi uuwehame wuukongo waali paveta. Otandi indile kutya ngele okuna Aanamibia taye shi ningi, naye shi hulithepo,” osho a popi ngaaka.

Pauyelele waNandi-Ndaitwah, Aanamibia yamwe ohaya ndjondjele iinima moAngola. Okwa popi kutya aaniimuna Aanamibia mboka ye li moAngola naya simaneke ooveta dhoshilongo shoka. Nandi-Ndaitwah okwa gwedhapo kutya ita popile nande omikalo omiwinayi dhAanamibia mboka taya dhini ooveta dhaAngola, nonkene oshilongo shoka oshi na uuthemba wokukalekapo ooveta dhawo.

Okwi indile aaniimuna ayehe mboka ye li moAngola yi ishangithe kepangelo lya Angola opo ya pewe omikandapitikilo dhokulitha iimuna yawo moshilongo shoka.

Okwa popi kutya aaniimuna naya ishangithe koombelewakalelipo dhaNamibia ndhoka tadhi adhika mOndjiva nomoMenongue.

Nandi-Ndaitwah okwa popi kutya omupresitente Hage Geingob okwe mu tumu muKotoba omumvo gwa zi ko koAngola opo a kundathane naaniimuna Aanamibia mboka ye li moAngola, nambushe miilonga gokoAngola António okwa zimine opo ya ninge oshigongi naaniimuna.

Gumwe gwomaanafaalama mboka ya holoka moshigongi shoka, Peter Shindjala, okwa popi kutya mboka ya dhika omalugumbo moAngola “Aakwaswapo osho wo aakwanepangelo”.

“Aantu mboka otaya eta uupyakadhi moAngola noye tu patela kondje opo kaatu lithe iimuna yetu,” osho a popi ngaaka.

Okwa popi kutya aanapolitika ohaya litha oongombe dhawo momidhingoloko ngaashi popepi nomulonga gwaCuando, mEkangonene, mOmevamalula, mOmamwandi osho wo mOlupale moAngola.

Shindjala okwa popi kutya omahala ngoka ogo naanaa pita oongamba dhookilometa 60 okuza poongamba.

Shindjala okwa popi kutya epangelo lya Angola olya lombwela nale mboka ya ninga omalugumbo shaali paveta, ye ga kuthe po, ashike nando ongaaka elombwelo ndyoka olya hulila momakutsi ga thita.

Ngoka wo a popi poshigongi shoka, omunashipundi gwehangano lyaaniimuna mboka ye na iimuna yawo moAngola, Daniel Mbangula, ngoka i indile epangelo lya Angola li kuthe ko oongaku nokukatukila onkatu aaniimuna mboka taya yono ooveta dhoshilongo shawo.

Aanafaalama oyendji, unene tuu moshitopolwa shaHangwena, oya fala oongombe dhawo koAngola konima sho ya tidhwa moshitopolwa shaKavango Uuninginino, hoka taku hokololwa kwa li ya dhike po omalugumbo shaali paveta. Yamwe oya zi ko sho ya tameke okufutithwa ooN$5 mongombe omwedhi kehe.

Omumvo gwa zi ko epangelo lya Angola okwa li lya kutha ko oongaku okutidha mo aaniimuna mboka taya litha oongombe dhawo moshilongo shawo pwaana epitikilo.

Omwedhi gwa zi ko ngoloneya omupe gwoshitopolwa shaHangwena, Sebastian Ndeitunga okwa popi kutya ote ki indila epangelo lya Angola li pitike aaniimuna yAanamibia ya tsikile okulitha iimuna yawo meni lya Angola.

“Otwa taalelwa kuupyakadhi wompumbwe yuulithilo moshilongo shetu nonkene ohatu kala twi ikwatelela kuulithililo womoAngola. Otandi popi nayo opo kaaya mange omapaya gawo, ashike naya dhiminepo mboka ye ya longela omiyonena,” osho a popi ngaaka.

“Angola naNamibia ekuvu nela. Angola okwe tu yambidhidha noku tu kwathela ethimbo nuule, omanga nokuli emanguluko inaali ya. Inaya geyela kehe gumwe, ashike naya geyele owala mboka ya pogola oveta,” osho ngoloneya a popi ngaaka.

Omupopiliko gwelelo lyOukwanyama, Andrew Naikaku okwa popi kutya elelo lyawo lyopamuthigululwakalo inali hala okudhina ooveta dhiilongo yilwe.

“Aaniimuna naya iyuthe owala kooveta. Otu uvite nokuli taku popiwa kutya oya dhika mo oondhalate dhawo moshilongo shaantu, naashoka kashi li paveta ishewe itashi taambiwa ko. Katu na nande euvathanotsokumwe noshilongo shoka kombinga yaashoka,” osho a popi ngaaka.

Naikaku okwa popi kutya muule woomvula dha piti epangelo lya Angola olya kala tali pitike Aanamibia ya lithe iimuna yawo moshilongo shawo shampa ashike itaaya teya oompango.

Omolwonkalo yoshikukuta Aanamibia oyendji pethimbo lyokwenye ohaya mbombolokele koAngola okufala oongombe dhawo opo dhi hupe koluteni ndoka halu kala lwa yaga kegonga moshilongo.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News