Tharcher oye ta pewe uusama mEdhipago lya Apilili 1: Nujoma

Tharcher oye ta pewe uusama mEdhipago lya Apilili 1: Nujoma

O MUPRESIDENDE gwoSwapo Omundhotola Sam Shafiishuna Nujoma okwa ekelehi kokule omapopyo kutya oye ta pewa uusama momalugodhi ngoka ga tukuka pokati kaakwiita yokakulumbwati koSwapo ka tseyika nawa nedhina People’s Liberation Army of Namibia (Plan), mu Apilili 1, 1989.

Omalugodhi ngoka oga li ga tukuka esiku ndyoka mOnooli yoshilongo. Omathele gaakwiita yewawa lyahomata lyoSwapo oya dhipagelwa momalugodhi ngoka.Iita mbika yomasiku omugoyi lwaampoka konyala yi yonagule ondungedhiladhilo yIigwanahangano okweeta ombili mu Namibia.Omapopyo ga Nujoma okuyamukula komapopyo ngoka okwe ga ningi konima sho kwa monika omawendo ogendji gomasipa goonakudhipagwa pethimbo lyiita ngoka ogendji gomugo taku popiwa kutya ogaantu mboka ya dhipagelwe momasiku 1 Apilili 1989 mehala ndyoka lyomalugodhi mOnooli.Ogendji gomomasipa otaku popiwa kutya ogoonakulwa yoSwapo.Omupresidende gwoSwapo Sam Nujoma okwa undulile uusama moshinima shika kOmuprima gwa Britain pethimbo Margaret Tharcher, South Afrika nosho wo kaanambelwa yIigwanahangano.Pethimbo ta popitha iikundaneki mOvenduka oshiwike sha zi ko, Nujoma okwa popi kutya okwa zimina aakwiita yoPlan meni lya Namibia ya gongale nokutsakaneka omatanga gIigwanahangano (Untag) opo ya tulwe mookamba.Apilili 1 olyo lya li esiku lyokutula miilonga Okatokolitho kIigwanahangano haka ithanwa 435, hoka taka utha ondjila okuya memanguluko lya Namibia.Nujoma okwa nyenyetele nokutamaneka Tharcher, Ominista yIikwapondje mu South Afrika pethimbo ndyoka Pik Botha, Amushanga-Ndjayi gwIigwanahangano pethimbo ndyoka Martti Ahtisaari nosho wo Omunambelewa omukuluntu mEpanbgelo lya South Afrika Louis Pienaar ta ti oyo ya eta edhipago nuupyakadhi mboka wu nyanyaleka.Ta ti oyo ye na okunyenyetelwa medhipago lyaanahenda ndyoka lya ningilwa omatanga gaakwiita aakondjelimanguluko yoSwapo.Nujoma okwa popi nokuli kutya Tharcher okwi iyakele mu Namibia momasiku 31 Maalitsa 1989 nokuninga oshigongi monanguwi naawiliki mboka yatatu moka ya ningi etokolo okuponokela omatanga gaakondjelimanguluko yoSwapo, Plan, esiku lya landula.Ta yamukula komapopyo nokoolopota kutya Nujoma oye a komanda omatanga goPlan gee ga ninge iiponokela, Nujoma okwa popi kutya pethimbo ndyoka omatanga goPlan oga li nale ge li mookamba mu Namibia pethimbo ya ponokelwa ngaaka.Omushangwa gwa Nujoma kiikundaneki ogwa ningwa muule wootundi omilongo mbali nane (24), konima sho okangundu okaningimatokolo koSwapo (Politburo) ka ningi oshigongi mOvenduka nokukundathana kombinga yomasipa ngoka ga monika mOnooli.”Swapo okwa kala nale a tseya kutya etalelopo lya Tharcher ndyoka a ningi mu Namibia muunyowa pethimbo ndyoka inali idhenga owala mumwe pamupya nedhipago lyiilyo yoPlan, ihe olya ningwa nalalakano okuya moshipala Okatokolitho kIigwanahangano 435, nokutula enyenyetelo komapepe goSwapo nOmupresidende gwayo, Nujoma ta popi ngaaka mEtine oshiwike sha zi ko.Palopota dhiikundaneki pethimbo ndyoka (momumvo 1989), Tharcher okwa thiki mu Namibia mu Apilili 1.Nujoma ta ti kutya South Afrika okwa li ompinge netulomiilonga lyokatokolitho kIigwanahangano molwashoka okwa li e na uumbanda kutya Swapo ngoka e na aayambidhidhi oyendji ote ke ya kutha ewiliko.Pahokololo lya Nujoma omatanga goPlan oga li ge na ookamba mu Namibia moka haga zi taga ponokele ookamba dhomutondi South Afrika ngaashi pEenhana, Oshakati, Ruacana, Okatope, Okongo nOkalongo.Ashike ihaya zi ko Angola ngaashi hashi lopotwa miikundaneki.Oshi na okukala sha tseyika nawa kutya oongwelila (iikulo) ihadhi kala nookamba tadhi kalelele molwashoka odhi na uumbanda wokumonika mpoka hadhi kala komatanga gomutondi,” omuwiliki gwoSwapo ta popi.Nujoma okwa totha mo okantokolwa kamwe kontokolwa yokatokolitho kIigwanahangano hoka taka ti; “Omatanga agehe goPlan mu Namibia otaga ka tulwa mookamba, omanga omatanga ga South Afrika taga ka tulwa mOkamba pOshaanda nenge pOshivelo nenge apehe.”Pahokololo lya Nujoma omatanga ga South Afrika oga pogola sho ga tindi elombwelo ndika nokukala pondje yookamba sigo nokuli okehala lyomalugodhi mesiku lyotango lya Apilili (Apilili 1, 1989).”Pethimbo lya faathana kakukutu mkomatanga goPlan, pethimbo ndyoka Omupresidende gwoSwapo okwa gandja elombwelo kutya omatanga gokakulumbwati koPlan naga gongale mookamba dhago mu Namibia nokuninga ekwatathano netanga lyopakwiita lyIigwanahangano (Untag) oshinima shoka ya ninga mu Apilili 1,” ta popi ngaaka.Nujoma okwa popi kutya ka li nando e na ontseyo kombinga yomawendo ogendji ngoka gi itsuwa mOnooli omasiku ga zi ko.Nujoma okwa indile Anamibia nosho wo Aasouth Afrika ya gandje uuyelele kombinga yAanamibia yaana ndjo mboka ya dhipagwa iipundjamenye.Nujoma okwa hokolola ngeyi kutya Epangelo olya tunga Omawendo gOmapendafule, nangele omakonakono oga holola kutya mboka ya fumvikwa momawendo ngoka taga monika mOnooli aakondjelimanguluko, otaya ka fumvikwa nesimaneko.Oshiwike sha zileko ngoka a li nale Ominista yEtanga lyEgameno mu South Afrika, Magnus Malan nosho wo kakukutu kOmatanga ga South Afrika pethimbo ndyoka Constand Viljoen oya patana kutya oye na otseyo kombinga yomawendo ngoka ga monika mOnooli nando nee omawendo ngoka ogeli popepi nOokamba dha South Afrika kwali.Okamba yEenhana oya li egumbo lyOmbataliona 54 (nale hayi ithanwa SDF 54 Battalion).Nando ongaaka Viljoen okwa popi kutya efumviko lyoongwelila ndhoka hadhi dhipagelwa miita osha li oshinakugwanithwa shOpolisi.Omathele gaakwiita yewawa lyahomata lyoSwapo oya dhipagelwa momalugodhi ngoka.Iita mbika yomasiku omugoyi lwaampoka konyala yi yonagule ondungedhiladhilo yIigwanahangano okweeta ombili mu Namibia.Omapopyo ga Nujoma okuyamukula komapopyo ngoka okwe ga ningi konima sho kwa monika omawendo ogendji gomasipa goonakudhipagwa pethimbo lyiita ngoka ogendji gomugo taku popiwa kutya ogaantu mboka ya dhipagelwe momasiku 1 Apilili 1989 mehala ndyoka lyomalugodhi mOnooli.Ogendji gomomasipa otaku popiwa kutya ogoonakulwa yoSwapo.Omupresidende gwoSwapo Sam Nujoma okwa undulile uusama moshinima shika kOmuprima gwa Britain pethimbo Margaret Tharcher, South Afrika nosho wo kaanambelwa yIigwanahangano.Pethimbo ta popitha iikundaneki mOvenduka oshiwike sha zi ko, Nujoma okwa popi kutya okwa zimina aakwiita yoPlan meni lya Namibia ya gongale nokutsakaneka omatanga gIigwanahangano (Untag) opo ya tulwe mookamba.Apilili 1 olyo lya li esiku lyokutula miilonga Okatokolitho kIigwanahangano haka ithanwa 435, hoka taka utha ondjila okuya memanguluko lya Namibia.Nujoma okwa nyenyetele nokutamaneka Tharcher, Ominista yIikwapondje mu South Afrika pethimbo ndyoka Pik Botha, Amushanga-Ndjayi gwIigwanahangano pethimbo ndyoka Martti Ahtisaari nosho wo Omunambelewa omukuluntu mEpanbgelo lya South Afrika Louis Pienaar ta ti oyo ya eta edhipago nuupyakadhi mboka wu nyanyaleka.Ta ti oyo ye na okunyenyetelwa medhipago lyaanahenda ndyoka lya ningilwa omatanga gaakwiita aakondjelimanguluko yoSwapo.Nujoma okwa popi nokuli kutya Tharcher okwi iyakele mu Namibia momasiku 31 Maalitsa 1989 nokuninga oshigongi monanguwi naawiliki mboka yatatu moka ya ningi etokolo okuponokela omatanga gaakondjelimanguluko yoSwapo, Plan, esiku lya landula.Ta yamukula komapopyo nokoolopota kutya Nujoma oye a komanda omatanga goPlan gee ga ninge iiponokela, Nujoma okwa popi kutya pethimbo ndyoka omatanga goPlan oga li nale ge li mookamba mu Namibia pethimbo ya ponokelwa ngaaka.Omushangwa gwa Nujoma kiikundaneki ogwa ningwa muule wootundi omilongo mbali nane (24), konima sho okangundu okaningimatokolo koSwapo (Politburo) ka ningi oshigongi mOvenduka nokukundathana kombinga yomasipa ngoka ga monika mOnooli.”Swapo okwa kala nale a tseya kutya etalelopo lya Tharcher ndyoka a ningi mu Namibia muunyowa pethimbo ndyoka inali idhenga owala mumwe pamupya nedhipago lyiilyo yoPlan, ihe olya ningwa nalalakano okuya moshipala Okatokolitho kIigwanahangano 435, nokutula enyenyetelo komapepe goSwapo nOmupresidende gwayo, Nujoma ta popi ngaaka mEtine oshiwike sha zi ko.Palopota dhiikundaneki pethimbo ndyoka (momumvo 1989), Tharcher okwa thiki mu Namibia mu Apilili 1.Nujoma ta ti kutya South Afrika okwa li ompinge netulomiilonga lyokatokolitho kIigwanahangano molwashoka okwa li e na uumbanda kutya Swapo ngoka e na aayambidhidhi oy
endji ote ke ya kutha ewiliko.Pahokololo lya Nujoma omatanga goPlan oga li ge na ookamba mu Namibia moka haga zi taga ponokele ookamba dhomutondi South Afrika ngaashi pEenhana, Oshakati, Ruacana, Okatope, Okongo nOkalongo.Ashike ihaya zi ko Angola ngaashi hashi lopotwa miikundaneki.Oshi na okukala sha tseyika nawa kutya oongwelila (iikulo) ihadhi kala nookamba tadhi kalelele molwashoka odhi na uumbanda wokumonika mpoka hadhi kala komatanga gomutondi,” omuwiliki gwoSwapo ta popi.Nujoma okwa totha mo okantokolwa kamwe kontokolwa yokatokolitho kIigwanahangano hoka taka ti; “Omatanga agehe goPlan mu Namibia otaga ka tulwa mookamba, omanga omatanga ga South Afrika taga ka tulwa mOkamba pOshaanda nenge pOshivelo nenge apehe.”Pahokololo lya Nujoma omatanga ga South Afrika oga pogola sho ga tindi elombwelo ndika nokukala pondje yookamba sigo nokuli okehala lyomalugodhi mesiku lyotango lya Apilili (Apilili 1, 1989).”Pethimbo lya faathana kakukutu mkomatanga goPlan, pethimbo ndyoka Omupresidende gwoSwapo okwa gandja elombwelo kutya omatanga gokakulumbwati koPlan naga gongale mookamba dhago mu Namibia nokuninga ekwatathano netanga lyopakwiita lyIigwanahangano (Untag) oshinima shoka ya ninga mu Apilili 1,” ta popi ngaaka.Nujoma okwa popi kutya ka li nando e na ontseyo kombinga yomawendo ogendji ngoka gi itsuwa mOnooli omasiku ga zi ko.Nujoma okwa indile Anamibia nosho wo Aasouth Afrika ya gandje uuyelele kombinga yAanamibia yaana ndjo mboka ya dhipagwa iipundjamenye.Nujoma okwa hokolola ngeyi kutya Epangelo olya tunga Omawendo gOmapendafule, nangele omakonakono oga holola kutya mboka ya fumvikwa momawendo ngoka taga monika mOnooli aakondjelimanguluko, otaya ka fumvikwa nesimaneko.Oshiwike sha zileko ngoka a li nale Ominista yEtanga lyEgameno mu South Afrika, Magnus Malan nosho wo kakukutu kOmatanga ga South Afrika pethimbo ndyoka Constand Viljoen oya patana kutya oye na otseyo kombinga yomawendo ngoka ga monika mOnooli nando nee omawendo ngoka ogeli popepi nOokamba dha South Afrika kwali.Okamba yEenhana oya li egumbo lyOmbataliona 54 (nale hayi ithanwa SDF 54 Battalion).Nando ongaaka Viljoen okwa popi kutya efumviko lyoongwelila ndhoka hadhi dhipagelwa miita osha li oshinakugwanithwa shOpolisi.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News