Oonakunyana Nujoma naya pakele e taa yi, Omupresidende ta londodha

Oonakunyana Nujoma naya pakele e taa yi, Omupresidende ta londodha

M BOKA inaya hala epangelo li gamene nokupopila Omupresidende omukulu tatekulu Sam Nujoma, naya pakele iinima yawo e taya yi, nepangelo otali keya pa uutekete wondjila yimwe oku shuna kiilongo yawo nenyanyu.

Oohapu ndhika odha li dha popiwa pwaa na omalimbililo kOmupresidende Hifikepunye Pohamba mOmaandaha goshiwike shika pethimbo ta pata ko kongresa yEwawa lyaagundjuka mOvenduka. Pethimbo ta pata okongresa yEwawa lyAagundjuka yoSwapo mOvenduka, Pohamba okwa ngwandula mboka taya ningile Nujoma iikonga opo a tamanekelwe iilonga yomonakuziwa, ta ti oshinima shoka “oshisitha ohoni notashi geyitha”.Ompangu ndjika ya ICC otayi konakona oshipotha shoka ya pewa kehangano lyuuthemba womuntu mu Namibia lyedhina National Society of Human Rights (NSHR) tashi popi kutya Nujoma nayakwawo yatatu naya pangulilwe iipotha yomahepeko gaantu, naantu mboka ya kana mewiliko lyoSwapo pethimbo lyekondjelomanguluko nosho wo konima yemangululo.NSHR okwa pula Ompangu ndjoka ya ICC opo yi pule Nujoma kutya omolwashike ta tsikile nokutinda a gandje efatululo kutya oshike sha ningilwa aantu mboka ya kana.Pohamba okwa popi ngeyi kutya opu na iikonga yuugoyoki nuumbambali tayi ningilwa Omukokoli Presidende, niikonga mbyoka oyi lilwe komeho komukuluntuwiliki gwaNSHR, Phil Ya Nangoloh.”Oshinima oshikwawo shoka tashi sitha ohoni noshi geyitha, osho shoka kutya oyendji mboka taya tuku hailwa Nujoma, aanona unene kuye taya vulu nokuli okukala oyana nenge nokuli aatekulu.”Oshike sha puka momaihumbato getu gOshiafrika, ngoka taga tsu omuthindo mesimaneko lyaakuluntu?” Pohamba ta popi ngaaka.”Ethimbo olya thikana kepangelo lyetu nosho wo kOpaati yetu mokuhaathiga emanya lya londa kekwawo okugamena nokupopila hailwa Nujoma.Otatu ka ninga kehe shimwe tatu vulu pakotampango lya Namibia nosho wo paeveta dhilwe dhoshilongo okugamena nokupopila hailwa Nujoma kutya nee otashi pula shike,” Pohamba tsu ngaaka omuthindo.Ohoni yomukuluntu Omupresidende okwa popi ngeyi kutya okwa li a sa ohoni noonkondo molwashoka sho owala a thiki kOsamiti yAaleli yIilongo ya SADC ndjoka ya li mu Lusaka sha Zamibia, aaleli yalwe oye mu pula kutya oshike tashi ningilwa Nujoma.”Oya pula kutya, oshike Sam Nujoma a ninga opo a falwe kOmpangu yUukiliminola yOpaigwana nenge International Criminola Court (ICC)? “Onakutha oominute dhontumba okufatulula oshinima shika.Uutyuni owa hala okutseya kutya omolwashike Nujoma ta tamanekwa kAanamibia yontumba.Ondali nda sa ohoni,” Pohamba ta popi ngaaka.Omupresidende tati konyala aantu ye li 700 lwaampoka oya li ya dhipagwa kaatiligane yaakolonyeki yokuSouth Afrika poCassinga, omanga omasipa ogendji taga ka fumvikululwa pEenhana oshiwike shika, “ashike Phil okwa mwenena oshinima shika.Omolwashike?” “Sam Nujoma oye omweetipo gwedhiminathanepo lyopashigwana.Oye endhindhiliko lyeimangokumwe nomungunda.Mboka ya vulwa onkalo ndjoka, otaya vulu oku ka kala komahala galwe muuyuni.Itatu ya pitike nando okashona ya ete evundakano moshilongo shetu shombili.Otandi ya lombwele kutya: shi sitopeni, sitopeni ngashiingeyi,” Pohamba ta popi ngaaka a geya.Okwa tamaneke kutya Ya Nangoloh ota kongo oontamanana dhopaumwene a ukilila Nujoma.Omupresidende ta popi kutya osha tamekele nale omanga nokuli evi inali manguluka momimvo dhomilongo hetatu (1980s) – sho a li a lombwele uuyuni kutya Nujoma okwa dhenga omukiintu gumwe.Ta Omapangelo gokuEuropa oga li ga ningi omakonakono moshinima shika, ashike inaga mona po nando epuko lyasha.”Onda hala okuguna mboka ya hala okweeta epiyagano,” ta londodha ngaaka nokugwedha po ngeyi kutya Nujoma okwa wilike oSwapo nepangelo pethimbo lyomaudhigu.Shika osho oshikando shotango Pohamba teya puuyelele nokuyambidhidha Nujoma.Kakele kedhina lya Nujoma, omadhina galwe gaantu yatatu mboka wo ya tumbulwa moshipotha shika ongaashi, ngoka a li nale Ominista yEtanga lyEgameno Erkki Nghimtina, ngoka a li nale kakukutu kEtanga lyEgamano Leitenanda-Ndjayi Solomon ‘Jesus’ Hawala nosho wo Colonela gwOmbataliona yOtango Thomas Shuuya.NSHR okwa hala nee aalumentu mboka ya tamanekelwe iipotha yi na sha nomahepeko gaantu, mbyoka aniwa ya longwa nale omanga Ompangu ndjika inayi totwa po mu Juli omumvo 2002.Iiwike iyali ya zi ko, Pohamba okwa li a popitha oshigwana mOtelevisi yopashigwana moka a li a popi kutya: epangelo itali ka thiga nando emanya lya londa kekwawo mokupopila Omupresidende gwoSwapo tatekulu Sam Nujoma kombinga yoshipotha shomahepeko gaantu shoka tashi konakonwa ngashiingeyi kOmpangu yUukiliminola yOpaigwana nenge tutye International Criminal Court (ICC), Omupresidende Hifikepunye Pohamba osho a popi ngaaka pethimbo ta popitha oshigwana.Moshipopiwa she shoka a ningi kOtelevisi yopashigwana, Omupresidende okwa popi kutya Nujoma “ependafule” na NSHR mokufala oshipotha shika kOmpangu ya ICC ke na omakankameno nosho wo mboka taya tsu kumwe naye mu shika, “otaya piyaganeke ombili nengungumano”.NSHR okwa li a fala oshipotha shoka kOmpangu ya ICC mu Novemba omumvo gwa zi ko, noya li ya pewa eyamukulo moshinima shika kutya ICC ota konakona a tale kutya oshipotha shoka oshi na ongushu yi thike peni.Momaandaha goshiwike shika, Ewawa lyAagundjuka moSwapo olya li lya ningi ehololomadhiladhilo nokumaashinga mOVendika tali pula NSHR a ethepo oshipotha shoka a ningila Nujoma.NSHR okwa popi ngeyi kutya ina etha po oshipotha shoka molwashoka okwa kalelapo oofamili odhindji ndhoka dha kanitha aantu yadho.Pethimbo ta pata okongresa yEwawa lyAagundjuka yoSwapo mOvenduka, Pohamba okwa ngwandula mboka taya ningile Nujoma iikonga opo a tamanekelwe iilonga yomonakuziwa, ta ti oshinima shoka “oshisitha ohoni notashi geyitha”.Ompangu ndjika ya ICC otayi konakona oshipotha shoka ya pewa kehangano lyuuthemba womuntu mu Namibia lyedhina National Society of Human Rights (NSHR) tashi popi kutya Nujoma nayakwawo yatatu naya pangulilwe iipotha yomahepeko gaantu, naantu mboka ya kana mewiliko lyoSwapo pethimbo lyekondjelomanguluko nosho wo konima yemangululo.NSHR okwa pula Ompangu ndjoka ya ICC opo yi pule Nujoma kutya omolwashike ta tsikile nokutinda a gandje efatululo kutya oshike sha ningilwa aantu mboka ya kana.Pohamba okwa popi ngeyi kutya opu na iikonga yuugoyoki nuumbambali tayi ningilwa Omukokoli Presidende, niikonga mbyoka oyi lilwe komeho komukuluntuwiliki gwaNSHR, Phil Ya Nangoloh.”Oshinima oshikwawo shoka tashi sitha ohoni noshi geyitha, osho shoka kutya oyendji mboka taya tuku hailwa Nujoma, aanona unene kuye taya vulu nokuli okukala oyana nenge nokuli aatekulu.”Oshike sha puka momaihumbato getu gOshiafrika, ngoka taga tsu omuthindo mesimaneko lyaakuluntu?” Pohamba ta popi ngaaka.”Ethimbo olya thikana kepangelo lyetu nosho wo kOpaati yetu mokuhaathiga emanya lya londa kekwawo okugamena nokupopila hailwa Nujoma.Otatu ka ninga kehe shimwe tatu vulu pakotampango lya Namibia nosho wo paeveta dhilwe dhoshilongo okugamena nokupopila hailwa Nujoma kutya nee otashi pula shike,” Pohamba tsu ngaaka omuthindo. Ohoni yomukuluntu Omupresidende okwa popi ngeyi kutya okwa li a sa ohoni noonkondo molwashoka sho owala a thiki kOsamiti yAaleli yIilongo ya SADC ndjoka ya li mu Lusaka sha Zamibia, aaleli yalwe oye mu pula kutya oshike tashi ningilwa Nujoma.”Oya pula kutya, oshike Sam Nujoma a ninga opo a falwe kOmpangu yUukiliminola yOpaigwana nenge International Criminola Court (ICC)? “Onakutha oominute dhontumba okufatulula oshinima shika.Uutyuni owa hala okutseya kutya omolwashike Nujoma ta tamanekwa kAanamibia yontumba.Ondali nda sa ohoni,” Pohamba ta popi ngaaka.Omupresidende tati konyala aantu ye li 700 lwaampoka oya li ya dhipagwa kaatiligane yaakolonyeki yokuSouth Afrika poCassinga, omanga omasipa ogendji taga ka fumvikululwa pEenhana oshiwike shika, “ashike Phil okwa mwenena oshinima shika.Omolwashike?” “Sam Nujoma oye omweetipo gwedhiminathanepo lyopashigwana.Oye endhindhiliko lyeimangokumwe nomungunda.Mboka ya vulwa onkalo ndjoka, otaya vulu oku ka kala komahala galwe muuyuni.Itatu ya pitike nando okashona ya ete evundakano moshilongo shetu shombili.Otandi ya lombwele kutya: shi sitopeni, sitopeni ngashiingeyi,” Pohamba ta popi ngaaka a geya.Okwa tamaneke kutya Ya Nangoloh ota kongo oontamanana dhopaumwene a ukilila Nujoma.Omupresidende ta popi
kutya osha tamekele nale omanga nokuli evi inali manguluka momimvo dhomilongo hetatu (1980s) – sho a li a lombwele uuyuni kutya Nujoma okwa dhenga omukiintu gumwe.Ta Omapangelo gokuEuropa oga li ga ningi omakonakono moshinima shika, ashike inaga mona po nando epuko lyasha.”Onda hala okuguna mboka ya hala okweeta epiyagano,” ta londodha ngaaka nokugwedha po ngeyi kutya Nujoma okwa wilike oSwapo nepangelo pethimbo lyomaudhigu.Shika osho oshikando shotango Pohamba teya puuyelele nokuyambidhidha Nujoma.Kakele kedhina lya Nujoma, omadhina galwe gaantu yatatu mboka wo ya tumbulwa moshipotha shika ongaashi, ngoka a li nale Ominista yEtanga lyEgameno Erkki Nghimtina, ngoka a li nale kakukutu kEtanga lyEgamano Leitenanda-Ndjayi Solomon ‘Jesus’ Hawala nosho wo Colonela gwOmbataliona yOtango Thomas Shuuya.NSHR okwa hala nee aalumentu mboka ya tamanekelwe iipotha yi na sha nomahepeko gaantu, mbyoka aniwa ya longwa nale omanga Ompangu ndjika inayi totwa po mu Juli omumvo 2002.Iiwike iyali ya zi ko, Pohamba okwa li a popitha oshigwana mOtelevisi yopashigwana moka a li a popi kutya: epangelo itali ka thiga nando emanya lya londa kekwawo mokupopila Omupresidende gwoSwapo tatekulu Sam Nujoma kombinga yoshipotha shomahepeko gaantu shoka tashi konakonwa ngashiingeyi kOmpangu yUukiliminola yOpaigwana nenge tutye International Criminal Court (ICC), Omupresidende Hifikepunye Pohamba osho a popi ngaaka pethimbo ta popitha oshigwana.Moshipopiwa she shoka a ningi kOtelevisi yopashigwana, Omupresidende okwa popi kutya Nujoma “ependafule” na NSHR mokufala oshipotha shika kOmpangu ya ICC ke na omakankameno nosho wo mboka taya tsu kumwe naye mu shika, “otaya piyaganeke ombili nengungumano”.NSHR okwa li a fala oshipotha shoka kOmpangu ya ICC mu Novemba omumvo gwa zi ko, noya li ya pewa eyamukulo moshinima shika kutya ICC ota konakona a tale kutya oshipotha shoka oshi na ongushu yi thike peni.Momaandaha goshiwike shika, Ewawa lyAagundjuka moSwapo olya li lya ningi ehololomadhiladhilo nokumaashinga mOVendika tali pula NSHR a ethepo oshipotha shoka a ningila Nujoma.NSHR okwa popi ngeyi kutya ina etha po oshipotha shoka molwashoka okwa kalelapo oofamili odhindji ndhoka dha kanitha aantu yadho.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News