mOukwanyama ya dhana oshituthi shawo shomagongo

mOukwanyama ya dhana oshituthi shawo shomagongo

N ONANDO inaya dhana we oshituthi shomagongo naanaa ngashi sha totelwe po kOmupresidende Omukulu Sam Nujoma, momumvo 2001 mOngandjera ndele tashi dhanwa wo mIitopolwa yimwe yopamuthigululwakalo moNooli, yomUukwanyama pamwe nOmukwaniilwa gwawo meekulu Martha Mwadinomho ya Kristian Nelumbu, oya dhanene oshituthi shawo inamu kwatelwa Omalelo galwe gopamuthigululwakalo moNooli, pOmhedi mOukwanyama mOlyomakaya ngaka ga zi ko.

Omukwaniilwa Mwadinomho oye a egulula omagongo ngakapambelewa nokwiindila Omithigululwakalo dhi dhigininwe nOmalelo gOpamuthigululwakalo ga kale taga longele kumwe miinima yopamuthigululwakalo nokulela nawa aantu yago, unene okukaleka po omithigululwakalo noonkulunkedhi dhiigwana nodhoshilongo. Ohamba tayi ti kutya oshituthi shoka shomagongo tashi dhanwa mOmhedi esiku ndjoka osho shotango konima sho Aakwanyama ya tula po Ouhamba wawo mOukwanyama okuza ethimbo ele kaye na we Omukwaniilwa kwali okuza sho Ohamba yawo Mandume ya Ndemufayo a dhipagwa kaakolonyeki momumvo 1917.Meekulu Mwadinomho ta ti kutya Uukwaniilwa wUukwanyama kawa li wa tewa po kAakwanyama yoyene ngashi iilonga yimwe ya teya po Omaukwaniilwa gawo, ashike owa teyelwe po kaakolonyeki naamboka ya longele kumwe naakolonyeki.Ohamba Mwadinomho, tayi ti kutya oya hala iituthi yomaludhi gi ili nogi ili yopamuthigululwakalo, mbyoka ya kala hayi dhanwa shito mUukwayama noshowo mIitopolwa yilwe yOpamithigululwakalo, yi kale ya pendulwa po noonkulunkedhi dhoshigwana dhi kale dha pendulwa po nodha dhigininwa.Po tapu kala uukumwe neuvathano lya dhengambanda.Ta indile nee koshigwana shUukwanyama shi kale sha pendula po nawa omithigululwakalo dhasho.Iituthi yasho yopamuthigululwakalo.Oonkulunkedhi dhasho nokudhiginina iilonga yokomake, unene tuu mbyoka yomomapya nokudhiginina iimuna.Ohamba tayi indile kutya iigongi yoshilongo nayi kale tayi dhigininwa.Oshigwana shi kale hashi gongala miigongi yasho yoshilongo opo shi mone omauyelele noshi itunge nawa shoshene.Uunona nau dhiginine osikola.Oshigwana shi kale mEtiloKalunga oshoka olyo ekota lyuunongo.Ohamba Mwadinomho tayi indile koshigwana shUukwanyama nokookuume kutya Ouhamba wAukwanyama, ano Ombala yUukwanyama natango inayi pwa okutungwa.Onkee tayi tsikilwa nayo nokutungwa noshigwana nashi itule mo noonkondo metungululo lyUukwaniilwa washo.Ku na natango okukewa omiti noku dhi dhika noshowo okweeta nokutunga mo iinima oyindji mUuhamba moka.Omundjokononi a tseyika nawa tate Abednego Nghifikwa oye a li a eta po ondjokonona yUukwaniilwa , woshigwana shUukwanyama noshowo wiituthi yomagongo mUukwanyama.Naye okwa indila a mana mo koshigwana shAukwanyama kutya shi dhiginine omithigululwakalo noonkulunkedhi dhasho, unene tuu aanona, aagundjuka.Ta ti kutya uunona nau popithe aantu, aakuluntu, na hangashi shi li pethimbo ndika aanona ihaya popitha we aakuluntu nenge yakwawo.Tau ende po ashike pu ngoye wa fa tau ende, pefo nenge poshimuna.Tate Nghifikwa ta indile wo kOmukwaniilwa, kOmalenga ge nokoshigwana ashihe kutya elaka evalelwamo li dhigininwe nokulongithwa nawa.”Meekulu nOmalenga goye tuleni po oveta yokukwata mboka taya vongagula (dedaula) elaka,”tate Nghifikwa ta indile kOmukwaniilwa ngawo manga aapulakeni taya yolo nokuhakela omake.Ta ti wo kutya aantu ya dhiginine iilonga noondingosho pethimbo lyiilonga dhi kale dha pata.Omusamane Nghifikwa ta indile wo koshigwana shUukwanyama shi kale shi na ohokwe yokulesha opo shi kale shi shi shoka tashi inyenge muuyuni nokwiimonena omaunongo ogendji.”Kutya nee omuntu ou li pondingosho, kala ngaa wu na po efo nenge embo lyasha, to lesha mo nokwiimonena ngawo uunongo nontseyo yuuyuni,”tate Nghifikwa ta ti ngawo nokwiindila kutya momikunda moka mu kale oongulu dhomambo moka oshigwana tashi vulu okwiimonena omambo nileshomwa yi ili noyi ili shi leshe.Tate Nghifikwa ta indile wo koshigwana shAakwanyama kutya shi itule mo mokutungulula Ouhamba washo.Ta ti ombala natango inayi pwa okutungwa na kehe gumwe ngeno niiyambe lela mokukutha ombinga memanuthululo lyetungo lyEgumbo lyOuhamba mOmhedi moka.Ohamba tayi ti kutya oshituthi shoka shomagongo tashi dhanwa mOmhedi esiku ndjoka osho shotango konima sho Aakwanyama ya tula po Ouhamba wawo mOukwanyama okuza ethimbo ele kaye na we Omukwaniilwa kwali okuza sho Ohamba yawo Mandume ya Ndemufayo a dhipagwa kaakolonyeki momumvo 1917.Meekulu Mwadinomho ta ti kutya Uukwaniilwa wUukwanyama kawa li wa tewa po kAakwanyama yoyene ngashi iilonga yimwe ya teya po Omaukwaniilwa gawo, ashike owa teyelwe po kaakolonyeki naamboka ya longele kumwe naakolonyeki.Ohamba Mwadinomho, tayi ti kutya oya hala iituthi yomaludhi gi ili nogi ili yopamuthigululwakalo, mbyoka ya kala hayi dhanwa shito mUukwayama noshowo mIitopolwa yilwe yOpamithigululwakalo, yi kale ya pendulwa po noonkulunkedhi dhoshigwana dhi kale dha pendulwa po nodha dhigininwa.Po tapu kala uukumwe neuvathano lya dhengambanda.Ta indile nee koshigwana shUukwanyama shi kale sha pendula po nawa omithigululwakalo dhasho.Iituthi yasho yopamuthigululwakalo.Oonkulunkedhi dhasho nokudhiginina iilonga yokomake, unene tuu mbyoka yomomapya nokudhiginina iimuna.Ohamba tayi indile kutya iigongi yoshilongo nayi kale tayi dhigininwa.Oshigwana shi kale hashi gongala miigongi yasho yoshilongo opo shi mone omauyelele noshi itunge nawa shoshene.Uunona nau dhiginine osikola.Oshigwana shi kale mEtiloKalunga oshoka olyo ekota lyuunongo.Ohamba Mwadinomho tayi indile koshigwana shUukwanyama nokookuume kutya Ouhamba wAukwanyama, ano Ombala yUukwanyama natango inayi pwa okutungwa.Onkee tayi tsikilwa nayo nokutungwa noshigwana nashi itule mo noonkondo metungululo lyUukwaniilwa washo.Ku na natango okukewa omiti noku dhi dhika noshowo okweeta nokutunga mo iinima oyindji mUuhamba moka.Omundjokononi a tseyika nawa tate Abednego Nghifikwa oye a li a eta po ondjokonona yUukwaniilwa , woshigwana shUukwanyama noshowo wiituthi yomagongo mUukwanyama.Naye okwa indila a mana mo koshigwana shAukwanyama kutya shi dhiginine omithigululwakalo noonkulunkedhi dhasho, unene tuu aanona, aagundjuka.Ta ti kutya uunona nau popithe aantu, aakuluntu, na hangashi shi li pethimbo ndika aanona ihaya popitha we aakuluntu nenge yakwawo.Tau ende po ashike pu ngoye wa fa tau ende, pefo nenge poshimuna.Tate Nghifikwa ta indile wo kOmukwaniilwa, kOmalenga ge nokoshigwana ashihe kutya elaka evalelwamo li dhigininwe nokulongithwa nawa.”Meekulu nOmalenga goye tuleni po oveta yokukwata mboka taya vongagula (dedaula) elaka,”tate Nghifikwa ta indile kOmukwaniilwa ngawo manga aapulakeni taya yolo nokuhakela omake.Ta ti wo kutya aantu ya dhiginine iilonga noondingosho pethimbo lyiilonga dhi kale dha pata.Omusamane Nghifikwa ta indile wo koshigwana shUukwanyama shi kale shi na ohokwe yokulesha opo shi kale shi shi shoka tashi inyenge muuyuni nokwiimonena omaunongo ogendji.”Kutya nee omuntu ou li pondingosho, kala ngaa wu na po efo nenge embo lyasha, to lesha mo nokwiimonena ngawo uunongo nontseyo yuuyuni,”tate Nghifikwa ta ti ngawo nokwiindila kutya momikunda moka mu kale oongulu dhomambo moka oshigwana tashi vulu okwiimonena omambo nileshomwa yi ili noyi ili shi leshe.Tate Nghifikwa ta indile wo koshigwana shAakwanyama kutya shi itule mo mokutungulula Ouhamba washo.Ta ti ombala natango inayi pwa okutungwa na kehe gumwe ngeno niiyambe lela mokukutha ombinga memanuthululo lyetungo lyEgumbo lyOuhamba mOmhedi moka.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News