Inamu tu thiminika: Epangelo

Inamu tu thiminika: Epangelo

M INISTA yUuyuuki ngoka e li wo Hahende-Ndjayi Pendukeni Iivula-Ithana, mEtiyali lyoshiwike shika okwa indile Aanamibia ya pandule nokusimaneka omulandu gwedhiminathanepo lyopashigwana, ihe inaya landula omukalo gwonakuziwa moka aashiinda ya li taya lwithathana pethimbo lyekondjelomanguluko lyoshilongo.

Iivula-Ithana okwa li ta gandja omukanda gwe gwopauministeli kOparliamende kombinga yomulandu gwedhiminathanepo mu Namibia. Ta popi ngeyi kutya Namibia okwa tindi okutula miilonga okomisi yomapulapulo nedhiminathanepo nomatompelo gi ikalekelwa nota ka konga omukalo gwokuninga ooveta ndhoka tadhi ka popila Ekotampango ngele olya yi kohi yomashongo.Oshinima shi na sha nomulandu gwedhiminathanepo osha kala miinyolwa iinene omathimbo ga zi ko konima sho ehangano lyuuthemba womuntu lya fala oshipotha kOmpangu yUukiliminola wOpaigwana nenge tutye International Criminal Court (ICC).Ehangano ndika lyuuthemba womuntu nenge tutye National Society for Human Rights (NSHR), olya hala omupresidende omukulu Sam Nujoma a tamanekwe sho aniwa a longo uukiliminola miita.Oshinima shoka tashi popiwa aniwa mpaka, oshi na sha nekano lyaantu omayovi gane (4 000) lwaampoka mboka ya kana mewiliko lyoSwapo omanga oshilongo inashi manguluka.Ehangano ndika lyaNSHR ota li popi ngeyi kutya pokati komumvo 1994 nomumvo 1996, aantu ye li 1 600 lwaampoka oya li ya pewa epangelo lya Angola nokuza mpoka inaya monika we.Momushangwa gwe, ngoka a lesha mEtiyali, Iivula-Ithana okwa popi kutya omulandu gwedhiminathanepo ogwa li gwa tulwa po pauvathano nopambepo yedhiminathanepo nokutseyithwa komunambelewa omukuluntu kwali mepangelo lya South Afrika Louis Pienaar momumvo 1989 omanga oshilongo inashi manguluka.Pamulandu nguka, nenge tutye omulandu nguka otagu popi ngeyi kutya oonakulwa ayehe koombinga adhihe itaya ka tamanekelwa iilonga yuukiliminola mbyoka ya longa pethimbo lyekondjelomanguluko nenge tutye pethimbo lyiita.”Oshinima shika osho nee sha longithwa ong’oshitsa oshinene pethimbo lyetotepo lyEkotampango, moka wo mwa popiwa kutya Aanamibia otaya ka kambadhala okwaadha edhiminathanepo lyopashigwana,” ta lombwele ngaaka Omutumba gwOpashigwana.Okuningulula oshinima shika, ta popi a ukitha kefalo lyoshipotha kOmpangu ya ICC, otashi ka kala oshidhigu noonkondo.Oparliamende otayi ka pititha ooveta tadhi pumbiwa okupopila Ekotampango nelalakano lyokukaleka po ombili nelandulathano muuwanawa waantu mu Namibia.Ominista inayi gandja uuyelele womuule kombinga yooveta ndhoka ta popi kutya otashi vulika dhi ningwe.Edhiminathanepo oli na omukwatya nomafatululo ga yoolokathana, ta popi ngaaka.Ngele Namibia okwa li e na okomisi yuushili nedhiminathanepo Truth and Reconcilliation Commission (TRC), omuntu andola oto ipula nee omapulo kutya olye andola e na okupewa ombedhi.”Omaiyuvo otaga ka kala gatya nee ngiini? Otatu ka hulila peni kombinga yomunandjo moshinima shika?” ta pula ngaaka.”Ndishi oshi li mondjila kutya aanamukunda mboka haya gandja iikulya nokuholeka aakwiita yOplana oye na ondjo shi thikepamwe naamboka haya kwathele aakwiita yoSWATF noKufuta (Koevoet)?” Iivula-Ithana ta pula ngaaka.Iiningwanima yomonakuziwa inayi kala endangalati enene mondjila yetu monakuyiwa, ta popi ngaaka.Iivula-Ithana ta yelitha ngeyi kutya uuministeli we inau ningilwa natango omapulapulo ku ICC kombinga yoshipotha shoka sha pewa Ompangu ndjoka ku NSHR.”Otashi uvitha nayi lela oku kundana kutya omudhaninkandangala omunene mekondjelomanguluko omukokoli Presidende noku li wo He yOshigwana ota ka tulwa mbala momalyenge nokuthindikilwa kOmpangu molwiilonga yuukiliminola,” Minista ta popi ngaaka.”Ondi uvite ngeyi kutya ngashiingeyi oshinima shika shokupula putotwe okomisi yoTRC otashi hulithwa po notatu tsikile netungo lyoshigwana,” teya ngaaka pehulilo noshipopiwa she.Tsudao Gurirab gwongundu yoCoD okwa pula opo egumbo ndyoka lyOpashigwana li tameke noompata kombinga yokutula po omulandu gwedhiminathanepo naashoka tagu pula, na nkene wo pu na okutulwa omilandu hoka tagu ka kala gwi ikankamekela.Okwa lombwele Omutumba gwOpashigwana kutya nena mEtine ota ka tula poshitaafula osheetwapo she kombinga yoshinima shika.Ta popi ngeyi kutya Namibia okwa tindi okutula miilonga okomisi yomapulapulo nedhiminathanepo nomatompelo gi ikalekelwa nota ka konga omukalo gwokuninga ooveta ndhoka tadhi ka popila Ekotampango ngele olya yi kohi yomashongo.Oshinima shi na sha nomulandu gwedhiminathanepo osha kala miinyolwa iinene omathimbo ga zi ko konima sho ehangano lyuuthemba womuntu lya fala oshipotha kOmpangu yUukiliminola wOpaigwana nenge tutye International Criminal Court (ICC).Ehangano ndika lyuuthemba womuntu nenge tutye National Society for Human Rights (NSHR), olya hala omupresidende omukulu Sam Nujoma a tamanekwe sho aniwa a longo uukiliminola miita.Oshinima shoka tashi popiwa aniwa mpaka, oshi na sha nekano lyaantu omayovi gane (4 000) lwaampoka mboka ya kana mewiliko lyoSwapo omanga oshilongo inashi manguluka.Ehangano ndika lyaNSHR ota li popi ngeyi kutya pokati komumvo 1994 nomumvo 1996, aantu ye li 1 600 lwaampoka oya li ya pewa epangelo lya Angola nokuza mpoka inaya monika we.Momushangwa gwe, ngoka a lesha mEtiyali, Iivula-Ithana okwa popi kutya omulandu gwedhiminathanepo ogwa li gwa tulwa po pauvathano nopambepo yedhiminathanepo nokutseyithwa komunambelewa omukuluntu kwali mepangelo lya South Afrika Louis Pienaar momumvo 1989 omanga oshilongo inashi manguluka.Pamulandu nguka, nenge tutye omulandu nguka otagu popi ngeyi kutya oonakulwa ayehe koombinga adhihe itaya ka tamanekelwa iilonga yuukiliminola mbyoka ya longa pethimbo lyekondjelomanguluko nenge tutye pethimbo lyiita.”Oshinima shika osho nee sha longithwa ong’oshitsa oshinene pethimbo lyetotepo lyEkotampango, moka wo mwa popiwa kutya Aanamibia otaya ka kambadhala okwaadha edhiminathanepo lyopashigwana,” ta lombwele ngaaka Omutumba gwOpashigwana.Okuningulula oshinima shika, ta popi a ukitha kefalo lyoshipotha kOmpangu ya ICC, otashi ka kala oshidhigu noonkondo.Oparliamende otayi ka pititha ooveta tadhi pumbiwa okupopila Ekotampango nelalakano lyokukaleka po ombili nelandulathano muuwanawa waantu mu Namibia.Ominista inayi gandja uuyelele womuule kombinga yooveta ndhoka ta popi kutya otashi vulika dhi ningwe.Edhiminathanepo oli na omukwatya nomafatululo ga yoolokathana, ta popi ngaaka.Ngele Namibia okwa li e na okomisi yuushili nedhiminathanepo Truth and Reconcilliation Commission (TRC), omuntu andola oto ipula nee omapulo kutya olye andola e na okupewa ombedhi.”Omaiyuvo otaga ka kala gatya nee ngiini? Otatu ka hulila peni kombinga yomunandjo moshinima shika?” ta pula ngaaka.”Ndishi oshi li mondjila kutya aanamukunda mboka haya gandja iikulya nokuholeka aakwiita yOplana oye na ondjo shi thikepamwe naamboka haya kwathele aakwiita yoSWATF noKufuta (Koevoet)?” Iivula-Ithana ta pula ngaaka.Iiningwanima yomonakuziwa inayi kala endangalati enene mondjila yetu monakuyiwa, ta popi ngaaka.Iivula-Ithana ta yelitha ngeyi kutya uuministeli we inau ningilwa natango omapulapulo ku ICC kombinga yoshipotha shoka sha pewa Ompangu ndjoka ku NSHR.”Otashi uvitha nayi lela oku kundana kutya omudhaninkandangala omunene mekondjelomanguluko omukokoli Presidende noku li wo He yOshigwana ota ka tulwa mbala momalyenge nokuthindikilwa kOmpangu molwiilonga yuukiliminola,” Minista ta popi ngaaka.”Ondi uvite ngeyi kutya ngashiingeyi oshinima shika shokupula putotwe okomisi yoTRC otashi hulithwa po notatu tsikile netungo lyoshigwana,” teya ngaaka pehulilo noshipopiwa she.Tsudao Gurirab gwongundu yoCoD okwa pula opo egumbo ndyoka lyOpashigwana li tameke noompata kombinga yokutula po omulandu gwedhiminathanepo naashoka tagu pula, na nkene wo pu na okutulwa omilandu hoka tagu ka kala gwi ikankamekela.Okwa lombwele Omutumba gwOpashigwana kutya nena mEtine ota ka tula poshitaafula osheetwapo she kombinga yoshinima shika.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News