Etembulo peenhele pa tungwe eendoolopa sha eta oupyakadi oshiwana

O MUWAMBO oha ti “koikalimutumba taku pi komhadi taku luluma”.

Omolwashike mOwambo ta tu kufwa eenhele detu twa kala po okudja nalenale hano, vati pa tungwe eendoolopa? Ovanamibia vokoumbangalanhu, Ovawambo, otwa hepa nale pefimbo loukoloni. Twa depaulwa nale twa fa oilyani.Vahapu twa edililwa meedolongo.Vahapu va fya keeboma.Ovahapu vahapu vali ngeno ve na okuyakula oshiwana eshi, ova fefwa omalambo, tava tulwa mo nokuyashelwa mo, ye omukwashiwana umwe ta fininikwa a fufile elambo olo.Aaii vakwetu! Oinima ihapu ya ningilwa ovanhu vokoumbangalanhu, ngaashi va tala ovana vavo, ovamwaina va fa oikuni ya londekwa meetuwa dovakolonyeki.Itatu shi dimbwa nande-nande ava twa xupa ko.Nande ongaho twa mona oixuna ife opo, Ovawambo eenduba neenduba paife va kufwa omaumbo nomapya avo pa tungwe va ti eefikola nomaumbo ovadjailongo.Ava va tembulwa otava ka tula medu li li peni? “Ovanhu ova Kalunga Omunyembala okwe va pewa”.Oshitya exumokomesho oshe tu kenyeneka nee paife.Ovadjailongo ove na nale omaliko avo mahapu koilongo yavo.Ava va tula moNamibia inava wana nga nee ? Ovakwashiwana ava ve na eengeshefa mOwambo otava nane noudjuu.Elinyengo eli li li mOwambo paife, ngeno ou li tule po ngaa ponhele ile u tule po omupambele woye, ito shi dulu nande nande, Nande omunhu mOwambo ou kale we mu tembula ponhele yaye ndee to mu pe oimaliwa, otaka tula peni? Oukwandoolopa owa eta ovanhu, unene ovanyasha va faduke po omaumbo nomapya.Tala eshi shi li mOwambo, ovanyasha va fiya po ovakuluntu nokufaduka po va finda keendoolopa va ti.Oko to va hange kOshikango vatya oinena i li kombada, vo tava fi po nee kexumokomesho paekoondoma.Omonamati, omonakadona, havo tava ingidwa keshe ongula va xulifa? Exumokomesho nee va ti olo? Aayee, oubudi, omadipao, odino.Oumheda ou li pombada.Aishe ye ya nexumokomesho.Ava va lya oifima ya tulikwa peembada domiti, ngeno ova li ina va kanangala, pamwe ngeno tave tu popile ko.Twa shunwa ku “To pi ehena ko”.Hasho twa li twa teelela.Omukulupe umwe pOhakweenyanga, ta pulwa a tonge paRadio omapangelo aa eehamba donale, eembulu, opaife, okwa ti kae li li kokule, Ovandoishi, Eembulu da fiya po mboli olutapo.Okorapushena hai tongwa inai halika, osha fa mefimbo loukoloni ovaleli ovo va li va tulwa po keembulu, ta di modila yeembulu, ye te di tuku, vati taleni eshi datya oiyulu ile.Eshi a mana ye ota shuna neembulu daye.Ngeno owa mwene hatu dilaadila ava have shi denge komutwe momahoololo, ngeno ovaleli vetu hasho tave tu ningi ngaha.Eefaalama dovakulunhu mOumbuwanhu wa Namibia , eekilometa dado oto nyengwa oku di valula.Ovakulupe va fyaala po kovana va fya po, ito dulu oku va tululula, va ye moushimba neefiye davo.Va efa va kale peenhele davo apa va kala shito, inova kufa po, ino va tembula po, oto eta oupyakadi.Aayeee-e vakwetu! Nashi mone exulilo.Twa depaulwa nale twa fa oilyani.Vahapu twa edililwa meedolongo.Vahapu va fya keeboma.Ovahapu vahapu vali ngeno ve na okuyakula oshiwana eshi, ova fefwa omalambo, tava tulwa mo nokuyashelwa mo, ye omukwashiwana umwe ta fininikwa a fufile elambo olo.Aaii vakwetu! Oinima ihapu ya ningilwa ovanhu vokoumbangalanhu, ngaashi va tala ovana vavo, ovamwaina va fa oikuni ya londekwa meetuwa dovakolonyeki.Itatu shi dimbwa nande-nande ava twa xupa ko.Nande ongaho twa mona oixuna ife opo, Ovawambo eenduba neenduba paife va kufwa omaumbo nomapya avo pa tungwe va ti eefikola nomaumbo ovadjailongo.Ava va tembulwa otava ka tula medu li li peni? “Ovanhu ova Kalunga Omunyembala okwe va pewa”.Oshitya exumokomesho oshe tu kenyeneka nee paife.Ovadjailongo ove na nale omaliko avo mahapu koilongo yavo.Ava va tula moNamibia inava wana nga nee ? Ovakwashiwana ava ve na eengeshefa mOwambo otava nane noudjuu.Elinyengo eli li li mOwambo paife, ngeno ou li tule po ngaa ponhele ile u tule po omupambele woye, ito shi dulu nande nande, Nande omunhu mOwambo ou kale we mu tembula ponhele yaye ndee to mu pe oimaliwa, otaka tula peni? Oukwandoolopa owa eta ovanhu, unene ovanyasha va faduke po omaumbo nomapya.Tala eshi shi li mOwambo, ovanyasha va fiya po ovakuluntu nokufaduka po va finda keendoolopa va ti.Oko to va hange kOshikango vatya oinena i li kombada, vo tava fi po nee kexumokomesho paekoondoma.Omonamati, omonakadona, havo tava ingidwa keshe ongula va xulifa? Exumokomesho nee va ti olo? Aayee, oubudi, omadipao, odino.Oumheda ou li pombada.Aishe ye ya nexumokomesho.Ava va lya oifima ya tulikwa peembada domiti, ngeno ova li ina va kanangala, pamwe ngeno tave tu popile ko.Twa shunwa ku “To pi ehena ko”.Hasho twa li twa teelela.Omukulupe umwe pOhakweenyanga, ta pulwa a tonge paRadio omapangelo aa eehamba donale, eembulu, opaife, okwa ti kae li li kokule, Ovandoishi, Eembulu da fiya po mboli olutapo.Okorapushena hai tongwa inai halika, osha fa mefimbo loukoloni ovaleli ovo va li va tulwa po keembulu, ta di modila yeembulu, ye te di tuku, vati taleni eshi datya oiyulu ile.Eshi a mana ye ota shuna neembulu daye.Ngeno owa mwene hatu dilaadila ava have shi denge komutwe momahoololo, ngeno ovaleli vetu hasho tave tu ningi ngaha.Eefaalama dovakulunhu mOumbuwanhu wa Namibia , eekilometa dado oto nyengwa oku di valula.Ovakulupe va fyaala po kovana va fya po, ito dulu oku va tululula, va ye moushimba neefiye davo.Va efa va kale peenhele davo apa va kala shito, inova kufa po, ino va tembula po, oto eta oupyakadi.Aayeee-e vakwetu! Nashi mone exulilo.