Ano kOkavango otatu zi ko tu ye peni naanaa?

Ano kOkavango otatu zi ko tu ye peni naanaa?

A ANAHAMBO yAawambo mboka ye li mOkavango noya lombwelwa kEpangelo nokElelo lyOmukwaniilwa Sitentu Mpasi gUukwangali ya kale ya za mo mOkavango, otaya ti kutya yo mOkavango itaya zi mo, shapo otashi ya thigi ashike ya lala, molwashoka kaye na mpoka taya yi niimuna yawo oyindjiyindji.

Omupopiliko gwAanahambo mbaka tate Vilho Hamunyela, a tseyika wo nawa nedhina Kabila, okwa lombwela The Namibian ohela kutya oyendji yomaanahambo mboka taya litha mOkavango oya li ya gongala pOmuthiya mOndonga mpoka ya gandja euvonayi lyawo kwaashoka tashi inyenge mombepo pethimbo ndika. Kabila ta ti kutya oye uvite ngaa shoka tashi popiwa miikundaneki, kutya aniwa naya ze ko kOkavango moompadhi oontalala nange hasho otaya katukilwa oonkatu dhopampangu.Ta ti kutya nonando pu newe omadhilaadhilo gatya ngawo yo oya thikama mpoka kutya kOkavango itaya zi ko omanga inaya pewa ehala kombinga yOwambo moka ye na okutula nokulitha iimuna yawo mbyoka yi li kOkavango.Oshinima shokutya aanahambo yAawambo naya ze ko kOkavango osha tameka momumvo 2001, moka Omukwaniilwa gwUukwangali Mpasi nElalo lye ya tokola kutya aanahambo yAawambo mboka ye li moshitopolwa she shuuninginino wUukwangali naya ya shune kOwambo.Aakawango yamwe pamwe nOpolisi oya li ya file po omithima dhAawambo nokufika po oohambo, dho oongombe dhawo dhimwe tadhi yahwa niikuti yomihongo, omanga dhimwe dha dhipagwa po wo.Epangelo olya yi mo moshinima nokugandja elombwelo kutya Aanahambo mboka kOkavango naya ze ko moompadhi oontalala.Ashike nande ongawo, Aanahambo oya kala ya dhama mpoka kutya kOkavango itaya zi ko molwashoka kOwambo kaku na we omahala guulithilo.Sha zi mpoka sho Aanafaalama aakuluntu yamwe ya tula omahala omane guulithilo moondhalate, unene tuu muuzilo wOndonga nUukwanyama.Taya indile kEpangelo nosho wo kElelo lyOndonga nolyUukwanyama, ya kuthe po oondhalate ndhoka opo ya ze ko kOkavengo.Aanahambo taya ti wo kutya oya lombwelwa kOmukwaniilwa Mpasi kutya Elelo lyawo olya gandjele ehala enene okuza kOkavango kElenga enene Elia Weyulu nale nale.Lya gandjelwe li kale ehala lyuulithilo, unene tuu kAakwanyama.Aanahambo oya kala wo no ye li taya pula natango ya pewe ehala lyawo ndyoka, ndyoka Kabila ta ti pethimbo ndika olya ningwa po lyoofaalama nokutulwa moondhalate kaanenentu.Kabila, ohela ota ti kutya oya uva taku tiwa kutya oya tile kutya mOkavango otaya ka za mo shampa kwalokwa nawa, molwashoka aniwa sho ya li itaya zi ko oosho omvula ya li inayi loka.Shika Kabila okwa ti hasho nande.Ta ti oya ninga omahololomadhilaadhilo lwaali moka taya pula Epangelo nElelo lyOndonga nolyUukwanyama, ye ya pe ehala kombinga yokOwambo moka taya vulu okutula iimuna yawo, ashike sigo oompaka inaya yamukulwa sha.”Ano Epangelo olya gama kuyamwe lyo tali gamuka ko kaanahambo? Ta indile kEpangelo li kale lya tala ko aantu yalyo ayehe ye thike pamwe.Ta ti uupyakadhi aanafaalama mboka ya tula oofaalama dhawo mevi lyaayehe moondhalate.””Epangelo nali kuthithe ko oondhalate ndhoka koofaalama ndhoka ndele tali topolele aanafaalama ayehe omahala gomaulithilo shi thike pamwe,” Kabila ta ti, omanga ti wo kutya ngele hasho nena yo kOkavango itaya zi ko.”Otayi ka thiga ashike shapo mwene a lala,” Kabila ta ti popi.Omunahambo a tseyika nawa naye e na ohambo kOkavango tate Shipalashomoongo naye ota ti oshitopolwa shomaulithilo shoka sha pelwe Elenga nene Elia Weyulu kOhamba yAukwangali, nali galukile kooyene, opo ya lithile mo iimuna yawo.Kombinga yokukala mOkavango kwawo, ota ti kutya moka oya ya mo paveta.Ta ti aanahambo yamwe oya yi mo nokuli nalenale momumvo 1985, moka ya kala taya yambidhidha aakondjelimanguluko.”Oongombe ndhoka tadhi tidhwa mOkavango, odho naanaa dha hupitha aakondjelimanguluko, ashike nani aakondjelimanguluko, sho ya yi koshipundi ya dhimbwa omugongo ngoka gwa li tagu ya kwiinine,” Shipalashomoongo na Kabila taya ti ngaaka.Kombinga yokutya mOkavango omu na yamwe ye li mo paveta, tate Shipalashomoongo, okwa hala okutseya kutya oya pitila peni, hapo pwa pitila yakwawo, mboka aniwa oye li mo shaa li paveta.”Ouyuki nau longifwe apeshe, haku ningila vamwe okatongo, vo vamwe tava efwa valye omaadi, “tate Shipalashomoongo ta popi.”Ohonde nge otai tika nai tike, nayi fiye hano mwene a nangala ngeenge osho ngaho,” Kabila na Shipalashomoongo taya ti ngawo neyeme.The Namibian okwa kundana kutya oshinima shika osha kundathanwa kElelowiliki lyEvi lyaayehe mOkavango nOmbelewa ya Hahendendjayi gwEpangelo nonUuministeli wOmavi, nElelo lyUukwangali olya tokola kutya aanahambo yAawambo naya ningilwe iipotha sho tga tindi okuza mOkavango.Aanahambo mboka ye na okukwatwa po nokufalwa mOmpangu, omadhina gawo oga tulwa wo nale nokuli momusholondondo.Kabila ta ti kutya oye uvite ngaa shoka tashi popiwa miikundaneki, kutya aniwa naya ze ko kOkavango moompadhi oontalala nange hasho otaya katukilwa oonkatu dhopampangu.Ta ti kutya nonando pu newe omadhilaadhilo gatya ngawo yo oya thikama mpoka kutya kOkavango itaya zi ko omanga inaya pewa ehala kombinga yOwambo moka ye na okutula nokulitha iimuna yawo mbyoka yi li kOkavango.Oshinima shokutya aanahambo yAawambo naya ze ko kOkavango osha tameka momumvo 2001, moka Omukwaniilwa gwUukwangali Mpasi nElalo lye ya tokola kutya aanahambo yAawambo mboka ye li moshitopolwa she shuuninginino wUukwangali naya ya shune kOwambo.Aakawango yamwe pamwe nOpolisi oya li ya file po omithima dhAawambo nokufika po oohambo, dho oongombe dhawo dhimwe tadhi yahwa niikuti yomihongo, omanga dhimwe dha dhipagwa po wo.Epangelo olya yi mo moshinima nokugandja elombwelo kutya Aanahambo mboka kOkavango naya ze ko moompadhi oontalala.Ashike nande ongawo, Aanahambo oya kala ya dhama mpoka kutya kOkavango itaya zi ko molwashoka kOwambo kaku na we omahala guulithilo.Sha zi mpoka sho Aanafaalama aakuluntu yamwe ya tula omahala omane guulithilo moondhalate, unene tuu muuzilo wOndonga nUukwanyama.Taya indile kEpangelo nosho wo kElelo lyOndonga nolyUukwanyama, ya kuthe po oondhalate ndhoka opo ya ze ko kOkavengo.Aanahambo taya ti wo kutya oya lombwelwa kOmukwaniilwa Mpasi kutya Elelo lyawo olya gandjele ehala enene okuza kOkavango kElenga enene Elia Weyulu nale nale.Lya gandjelwe li kale ehala lyuulithilo, unene tuu kAakwanyama.Aanahambo oya kala wo no ye li taya pula natango ya pewe ehala lyawo ndyoka, ndyoka Kabila ta ti pethimbo ndika olya ningwa po lyoofaalama nokutulwa moondhalate kaanenentu.Kabila, ohela ota ti kutya oya uva taku tiwa kutya oya tile kutya mOkavango otaya ka za mo shampa kwalokwa nawa, molwashoka aniwa sho ya li itaya zi ko oosho omvula ya li inayi loka.Shika Kabila okwa ti hasho nande.Ta ti oya ninga omahololomadhilaadhilo lwaali moka taya pula Epangelo nElelo lyOndonga nolyUukwanyama, ye ya pe ehala kombinga yokOwambo moka taya vulu okutula iimuna yawo, ashike sigo oompaka inaya yamukulwa sha.”Ano Epangelo olya gama kuyamwe lyo tali gamuka ko kaanahambo? Ta indile kEpangelo li kale lya tala ko aantu yalyo ayehe ye thike pamwe.Ta ti uupyakadhi aanafaalama mboka ya tula oofaalama dhawo mevi lyaayehe moondhalate.””Epangelo nali kuthithe ko oondhalate ndhoka koofaalama ndhoka ndele tali topolele aanafaalama ayehe omahala gomaulithilo shi thike pamwe,” Kabila ta ti, omanga ti wo kutya ngele hasho nena yo kOkavango itaya zi ko.”Otayi ka thiga ashike shapo mwene a lala,” Kabila ta ti popi.Omunahambo a tseyika nawa naye e na ohambo kOkavango tate Shipalashomoongo naye ota ti oshitopolwa shomaulithilo shoka sha pelwe Elenga nene Elia Weyulu kOhamba yAukwangali, nali galukile kooyene, opo ya lithile mo iimuna yawo. Kombinga yokukala mOkavango kwawo, ota ti kutya moka oya ya mo paveta.Ta ti aanahambo yamwe oya yi mo nokuli nalenale momumvo 1985, moka ya kala taya yambidhidha aakondjelimanguluko.”Oongombe ndhoka tadhi tidhwa mOkavango, odho naanaa dha hupitha aakondjelimanguluko, ashike nani aakondjelimanguluko, sho ya yi koshipundi ya dhimbwa omugongo ngoka gwa li tagu ya kwiinine,” Shipalashomoongo na Kabila taya ti ngaaka.Kombinga yokutya mOkavango omu na yamwe ye li mo paveta, tate Shipalashomoongo, okwa hala okutseya kutya oya pitila peni, hapo pwa pitila yakwawo, mboka aniwa oye li mo shaa li paveta.”Ouyuki nau longifwe apeshe, haku ningila vamwe okatongo, vo vamwe tava efwa valye omaadi, “tate Shipalashomoongo ta popi.”Ohonde nge otai tika nai tike, nayi fiye hano mwene a nangala ngeenge osho ngaho,” Kabila na Shipalashomoongo taya ti ngawo neyeme.The Namibian okwa kundana kutya oshinima shika osha kundathanwa kElelowiliki lyEvi lyaayehe mOkavango nOmbelewa ya Hahendendjayi gwEpangelo nonUuministeli wOmavi, nElelo lyUukwangali olya tokola kutya aanahambo yAawambo naya ningilwe iipotha sho tga tindi okuza mOkavango.Aanahambo mboka ye na okukwatwa po nokufalwa mOmpangu, omadhina gawo oga tulwa wo nale nokuli momusholondondo.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News