Aanahambo yAawambo ya lombwelwa ya thige po uulithilo kOkavango

Aanahambo yAawambo ya lombwelwa ya thige po uulithilo kOkavango

P ETHIMBO ta popitha oshigongi shAanafaalama poluno mOndangwa mOlyomakaya ga zi ko, Oministeli yEgameno lyoshilongo Peter Tshirumbu Tsheehama okwa ti okwa tumwa kEpangelo a ka lombwele Aanahambo yaapopi yOshiwambo mboka ye li muuninginino wa Kavango kaye na ezimino, ya ze mo meendelelo ngashi tashi vulika molwashoka otaya piyaganeke onkalonawa yomoshitopolwa shoka.

Omasiku ga zi ko, Omukwaniilwa gwUukwangali muuninginino wa Kavango tatekulu Sitentu Mpasi, okwa gandja elombwelo kutya aanahambo ayehe yAawambo ya kale ya za mo mUukwangali. Ya shune kOwambo, opo ihe nawa ngoka a hala okugaluka, a ningulule eindilo.Shika Omukwaniilwa Mpasi ota ti okwe shi ningi molwashoka okuza momumvo 2002, okwa kala taku ningwa oonkundathana pokati kElelo lye nElelo lyOndonga, lyUukwanyama nolyUukwambi noshowo nEpangelo, kutya aanahambo mbaka ya ze mo moshitopolwa she shoka, molwashoka oyi ipa mo noye li mo taya piyaganeke onkalo nombili, ashike inapu ningwa sha.Mehuliloshiwike lyeti 14 Oktoba nuumvo, Omukwaniilwa Mpasi okwa li a yi kaanahambo mbaka noku ya lombwelulula ishewe kutya naya shune kOwambo, ashike oya kala inaya hala.Aamati yOmukwaniilwa Mpasi, miipathi yOpolisi yaahoka, aniwa oya fike po oohambo dhimwe nokufila po iiheke nomithima pamukalo gwokweekela mo iiti, omatemba gokunwina iimuna nomavi.Oonkatu ndhika odha geyitha ooyene yoohambo nayamwe oya kala taya thiminike kutya otaya katuka oonkatu dhOpaveta.Minista Tsheehama, ngoka a ende pamwe nOministeli yopevi yOmapangelo gOpaitopolwa, Omagumbo nOmahumithokomeho gIitopolwa yokOmikunda Kazenambo Kazenambo na Mayolandjayi gwOpolisi Tuweefenui Mlukeni, ota ti Epangelo olya tala ko oshinima shika kutya oshinene notashi vulu okuyona ombili yoshitopolwa shoka noyoshilongo ashihe.Onkee nee, Okabinete oka gongala paulumo noka ningi etokolo kutya aanahambo mboka naya ka lombwelwe ya ze ko hoka.Ta ti kutya oke mu tumu nee oye a ete etokolo lyako kaanahambo mboka noshowo kOmukwaniilwa Mpasi.Minista Tsheehama ta lombwele oshigongi kutya kokuma hoka otayi ko mOsoondaha ndjika ya zi ko.Ta ti kutya manga inaya ko okwe ya tango okumona Omukwaniilwa gwOndonga tatekulu Immanuel Kauluma Elifas ngoka e li Omunashipundi gwOngongahangano onene yOmalelo gOpamuthigululwakalo moNamibia, Elenga enene lyUukwambi tatekulu Herman Iipumbu ngoka e li Omunashipundi gwOmalelo agehe gOpamuthigululwakalo gomoshitopolwa shoka sha li hashi ithanwa Owambo nElelo lyUukwanyama.”Ayehe mbaka onde ya mona nale notandi tsikile netumbo lyandje okuya kOkavango,” Minista Tsheehama ta ti ngawo.Ta ti kutya Epangelo olya kundana wo neuvonayi kutya kokuma hoka oku na aanahambo yamwe itayi ihumabta nawa.Taya tuku Omukwiilwa Mpasi naantu ye.Taya ti kutya yo omambwela nosho tu.Ta ti wo kutya oku na omuntu gumwe i ininga mwene gwomukunda kuye mwene ke na ezimino lyOmukwaniilwa Mpasi.”Iinima mbika kayi li nawa na itayi tungu nande ombili yoshilongo.Onkee aantu mbaka naya ze ko ashike tse tu taleni kutya otatu ya tula peni,”Minista Tsheehama ta ti ngawo nokugwedha po ta ti kutya nonando Namibia lya manguluka nEkotampango tali ti kutya omuntu oto vulu okukala mpoka wa hala moNamibia, itashi ti pokuma u ye po waa na ezimino lyaaleli yaampoka.”Opu na ooveta ndhoka dha valwa kekotampango, ndhoka tadhi lelitha iitopolwa, oondoolopa nosho tuu, na odhi na okwiiyuthwa kudho,”Minisata Tsheehama ta ti ngawo.Oshigongi osha taamba ko elombwelo ndjoka, ashike omwa kala yamwe taya ti kutya Epangelo olya endelela unene okuninga etokolo lyatya ngawo.”Ondi wete Epangelo olya endelela unene okuninga etokolo lyatya ngawo moshinima shika.Unene kutya Aawambo naya ze ko kOkavango.Oshi na ezimba ewinayi, oshoka otashi vulika shi ka holelwe nokOmalelo galwe moshilongo.Ano nago ga ka kembadhale okutidha mo mboka kaye shi yomoshitopolwa shawo, ndele tashi eta evundakano,” Phillip Amwele ta lombwele Minista noshigongi ngawo.Meme Saima Hashikutuva na tate Titus Andreas, yamwe yomwaamboka ye na oohambo kOkavango, oya ti kutya oshinima shokutya aanahambo mboka ye li kOkavango kaye na ezimino, hasho nande.”Tse kOkavango otwa ya ko momumvo 1994.Twa pewa ezimino kOmukwaniilwa Mpasi, ihe ngashiingeyi otwa tidhwa ko.Tse otwa galukila kOukwanyama noongombe dhetu ngashiingeyi, na katu na uulithilo naampoka tatu tula iimuna yetu,” meme Saima ta yelitha ngaaka.Tate Titus Andreas nayakwawo yalwe oshowo ya ti ngawo.Tate Petrus Ndawedapo Nghinamwaami, ota ti kutya aanahambo ayehe mboka ye li kOkavango oye na omithima dhawo shoka tashi ulike kutya oye na eziminino lyokukala hoka.”Hoka (kOkavango), unene tuu moshitopolwa shoka sha Ukwangali, ito vulu okuhupa mo omuheke nenge omuthima omanga ino fulila manga mwene gwomukunda oshiheke nenge omuthimba, na osho naanaa sha ningwa kaanahambo mboka ye li hoka.Onkee ondi wete kutya kehe ngoka a kala hoka oku na eziminino,” tate Nghinamwaami ta ti ngawo.Waandja Ndaameshimwe (Shipalashomoongo), okwa ti kutya aantu mboka ye li kOkavango kaye shi Aanafaalama, ihe Aanahambo.’Pamuthigululwakalo, Omunahambo kapu la naanaa eziminino mpoka ta yi.Uuna a mona kutya mpoka e li iimuna ye oyi li moshiponga shonndjala nenota, oha yambuka ashike nokuya mokuti a ka konge uulithilo wu li nawa.Mboka ye li kOkavango, pamuthigululwakalo, oshowo ya ningi na kaye na ondjo moshinima shoka,” Shipalashomoongo ta ti ngawo.Paenkundathana pondje yoshigongi, Omunafaalama a tseyika nawa tate Simon Mulunga (Kanepolo) gwomOndangwa, okwa ti kutya kokuma hoka kaku na aanafaalama yokOndonga ngashi yamwe ya kala taye shi popi omasiku ngaka ga zi ko miifo nomOoradio.Minista Tsheehama, pakuuva, osho ngaa nee ye kiimona nOmukwaniilwa Mpasi noku mu pa etumwalaka lyEpangelo.Kakele ketumwalaka lyEpangelo, Minista Tsheehama okwa pelwe wo elaka kOmukwaniilwa gwOndonga tatekulu Elifas e li thikithile Omukwaniilwa Mpasi, kutya ngeno na gandje ngaa natango oomwedhi mbali ndatu kaanahambo mbaka opo yi ilongekidhe nawa okutembuka ko hoka.Ta ti oye na oongombe odhindji niinima yawo noya pumbwa nee ethimbo lya gwana lyokwiilongekidha.Ehangano lyaanafaalama ya Mangeti, pa Munashipundi gwalyo Ismael Shailemo, nalyo olya ninga eindilo lyatya ngawo, kutya aanahambo ya pewe ngaa ethimbo lya gwana lyokwiilongekidha okutembuka mo moshitopolwa shoka shuuninginino wa Kavango.Aniwa oku na oongombe dhi vulithe pomayovi omilongo hamano.Ya shune kOwambo, opo ihe nawa ngoka a hala okugaluka, a ningulule eindilo. Shika Omukwaniilwa Mpasi ota ti okwe shi ningi molwashoka okuza momumvo 2002, okwa kala taku ningwa oonkundathana pokati kElelo lye nElelo lyOndonga, lyUukwanyama nolyUukwambi noshowo nEpangelo, kutya aanahambo mbaka ya ze mo moshitopolwa she shoka, molwashoka oyi ipa mo noye li mo taya piyaganeke onkalo nombili, ashike inapu ningwa sha.Mehuliloshiwike lyeti 14 Oktoba nuumvo, Omukwaniilwa Mpasi okwa li a yi kaanahambo mbaka noku ya lombwelulula ishewe kutya naya shune kOwambo, ashike oya kala inaya hala.Aamati yOmukwaniilwa Mpasi, miipathi yOpolisi yaahoka, aniwa oya fike po oohambo dhimwe nokufila po iiheke nomithima pamukalo gwokweekela mo iiti, omatemba gokunwina iimuna nomavi.Oonkatu ndhika odha geyitha ooyene yoohambo nayamwe oya kala taya thiminike kutya otaya katuka oonkatu dhOpaveta.Minista Tsheehama, ngoka a ende pamwe nOministeli yopevi yOmapangelo gOpaitopolwa, Omagumbo nOmahumithokomeho gIitopolwa yokOmikunda Kazenambo Kazenambo na Mayolandjayi gwOpolisi Tuweefenui Mlukeni, ota ti Epangelo olya tala ko oshinima shika kutya oshinene notashi vulu okuyona ombili yoshitopolwa shoka noyoshilongo ashihe. Onkee nee, Okabinete oka gongala paulumo noka ningi etokolo kutya aanahambo mboka naya ka lombwelwe ya ze ko hoka.Ta ti kutya oke mu tumu nee oye a ete etokolo lyako kaanahambo mboka noshowo kOmukwaniilwa Mpasi.Minista Tsheehama ta lombwele oshigongi kutya kokuma hoka otayi ko mOsoondaha ndjika ya zi ko.Ta ti kutya manga inaya ko okwe ya tango okumona Omukwaniilwa gwOndonga tatekulu Immanuel Kauluma Elifas ngoka e li Omunashipundi gwOngongahangano onene yOmalelo gOpamuthigululwakalo moNamibia, Elenga enene lyUukwambi tatekulu Herman Iipumbu ngoka e li Omunashipundi gwOmalelo agehe gOpamuthigululwakalo gomoshitopolwa shoka sha li hashi ithanwa Owambo nElelo l
yUukwanyama.”Ayehe mbaka onde ya mona nale notandi tsikile netumbo lyandje okuya kOkavango,” Minista Tsheehama ta ti ngawo.Ta ti kutya Epangelo olya kundana wo neuvonayi kutya kokuma hoka oku na aanahambo yamwe itayi ihumabta nawa.Taya tuku Omukwiilwa Mpasi naantu ye.Taya ti kutya yo omambwela nosho tu.Ta ti wo kutya oku na omuntu gumwe i ininga mwene gwomukunda kuye mwene ke na ezimino lyOmukwaniilwa Mpasi.”Iinima mbika kayi li nawa na itayi tungu nande ombili yoshilongo.Onkee aantu mbaka naya ze ko ashike tse tu taleni kutya otatu ya tula peni,”Minista Tsheehama ta ti ngawo nokugwedha po ta ti kutya nonando Namibia lya manguluka nEkotampango tali ti kutya omuntu oto vulu okukala mpoka wa hala moNamibia, itashi ti pokuma u ye po waa na ezimino lyaaleli yaampoka.”Opu na ooveta ndhoka dha valwa kekotampango, ndhoka tadhi lelitha iitopolwa, oondoolopa nosho tuu, na odhi na okwiiyuthwa kudho,”Minisata Tsheehama ta ti ngawo.Oshigongi osha taamba ko elombwelo ndjoka, ashike omwa kala yamwe taya ti kutya Epangelo olya endelela unene okuninga etokolo lyatya ngawo.”Ondi wete Epangelo olya endelela unene okuninga etokolo lyatya ngawo moshinima shika.Unene kutya Aawambo naya ze ko kOkavango.Oshi na ezimba ewinayi, oshoka otashi vulika shi ka holelwe nokOmalelo galwe moshilongo.Ano nago ga ka kembadhale okutidha mo mboka kaye shi yomoshitopolwa shawo, ndele tashi eta evundakano,” Phillip Amwele ta lombwele Minista noshigongi ngawo.Meme Saima Hashikutuva na tate Titus Andreas, yamwe yomwaamboka ye na oohambo kOkavango, oya ti kutya oshinima shokutya aanahambo mboka ye li kOkavango kaye na ezimino, hasho nande.”Tse kOkavango otwa ya ko momumvo 1994.Twa pewa ezimino kOmukwaniilwa Mpasi, ihe ngashiingeyi otwa tidhwa ko.Tse otwa galukila kOukwanyama noongombe dhetu ngashiingeyi, na katu na uulithilo naampoka tatu tula iimuna yetu,” meme Saima ta yelitha ngaaka.Tate Titus Andreas nayakwawo yalwe oshowo ya ti ngawo.Tate Petrus Ndawedapo Nghinamwaami, ota ti kutya aanahambo ayehe mboka ye li kOkavango oye na omithima dhawo shoka tashi ulike kutya oye na eziminino lyokukala hoka.”Hoka (kOkavango), unene tuu moshitopolwa shoka sha Ukwangali, ito vulu okuhupa mo omuheke nenge omuthima omanga ino fulila manga mwene gwomukunda oshiheke nenge omuthimba, na osho naanaa sha ningwa kaanahambo mboka ye li hoka.Onkee ondi wete kutya kehe ngoka a kala hoka oku na eziminino,” tate Nghinamwaami ta ti ngawo.Waandja Ndaameshimwe (Shipalashomoongo), okwa ti kutya aantu mboka ye li kOkavango kaye shi Aanafaalama, ihe Aanahambo.’Pamuthigululwakalo, Omunahambo kapu la naanaa eziminino mpoka ta yi.Uuna a mona kutya mpoka e li iimuna ye oyi li moshiponga shonndjala nenota, oha yambuka ashike nokuya mokuti a ka konge uulithilo wu li nawa.Mboka ye li kOkavango, pamuthigululwakalo, oshowo ya ningi na kaye na ondjo moshinima shoka,” Shipalashomoongo ta ti ngawo.Paenkundathana pondje yoshigongi, Omunafaalama a tseyika nawa tate Simon Mulunga (Kanepolo) gwomOndangwa, okwa ti kutya kokuma hoka kaku na aanafaalama yokOndonga ngashi yamwe ya kala taye shi popi omasiku ngaka ga zi ko miifo nomOoradio.Minista Tsheehama, pakuuva, osho ngaa nee ye kiimona nOmukwaniilwa Mpasi noku mu pa etumwalaka lyEpangelo.Kakele ketumwalaka lyEpangelo, Minista Tsheehama okwa pelwe wo elaka kOmukwaniilwa gwOndonga tatekulu Elifas e li thikithile Omukwaniilwa Mpasi, kutya ngeno na gandje ngaa natango oomwedhi mbali ndatu kaanahambo mbaka opo yi ilongekidhe nawa okutembuka ko hoka.Ta ti oye na oongombe odhindji niinima yawo noya pumbwa nee ethimbo lya gwana lyokwiilongekidha.Ehangano lyaanafaalama ya Mangeti, pa Munashipundi gwalyo Ismael Shailemo, nalyo olya ninga eindilo lyatya ngawo, kutya aanahambo ya pewe ngaa ethimbo lya gwana lyokwiilongekidha okutembuka mo moshitopolwa shoka shuuninginino wa Kavango.Aniwa oku na oongombe dhi vulithe pomayovi omilongo hamano.

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News