Sha weda ombwena oshe ya

Edward T Shikesho

Hano ounyuni owa twa ko ile ongahelipi vakwetu? Haku ti ngaho oshiwana shihe na omufyuululwakalo neenghedi doonembale la tuvikila omhepo osha fa ashike olweendo la tumba lihe shii opo la finda.

Ovanamibia, unene Ovawambo vakwetu ofyeni ngaho hano?
Ohatu longeni tuu ngaashi tu na okukala ile ohatu kwatwa onghonga komahepenena? Omauluvi etu ndishi itaa kukutikwa nandenande nokunwefwa mo komadiladilo oo a dja koilongo yokouninginino? Otu na tuu omidi da kwata lela kokule?

Otwa kufifwa momakunde koinima tai ningwa konima yomivelo da idila. Oinima tai ningwa omudimbaholeka. Namibia oku na omuvalu muniingholi neenghono, ndele nokuli ngeenge otwe shi ende komushila, nena ohatu ka papala tu li eenyala dongaho, tuhe na ovanhu.

Ovanhu itava dalafana, pehe na ekulo lomuvalu. Mboli oshili, Ovaeuropa ve tu etela. Omadiladilo nomauluvi etu a tulwa nee omeva filufilu. Oshilishili otwa kufa momakunde! Monale, ngeenge okalume kOkawambo taka feekelelwa oukwatya tau ulike oshipwe [oushenge] mokati kovanhu, ndele tashi fiki momatwi omalenga novaleli vopamfyuululwakalo, ohashi dulika a twalwe komulaulu pehe na oudano!

Ngeenge ovadali vako ove ka dimbuluka divadiva ohaka longwa mo divadiva, ndele take uya povanhu! Hamba emanguluko ola eta shihapu? Hano oufemba mboli ohau dulu ngaho lela okupitilila ndele keshe umwe ta ningi ashike eshi a hala? Ovaleli vetu VOSHILI vopamifyuululwakalo, oshike sha enda mongava hano?

Nye otamu ti ko shike oku? Omuxunganeki Shishaama shaNdunge hano (lwopefelemudo 1680 lwaapo) nani okwa popya oshili? Kamu na vali eenghono hano? Omolwashike mwa tya koti hano? Ile nanye omwa kumwa lela?

Ovahongi meefikola, ava mu li momhola, kotokeni! Hakaana nandenande kOkawambo taka nwefwa mo ka lundulule omaukwatya ako! Ngeenge nokuli oinima ya nyika omalo inai ufwa I hongwe mofikola, ongahelipi mbela ei yoopilamenako tai ka pitikwa! Kasha ko nandenande!

Omunhu ta ka ninga oshinima shi li ngaho, na ye koipundi yomhangu yopamufyuululwakalo, shaashi pamwe pwaai yopapangelo ota ka amenwa! Otashi dulika a feke mo ye a hopaenenwe koimhutu novanyasha ovo va tala ovanhu tava lundulula omaukwatya!
Dr Shikesho okwa shangele okaartikela eedula dimwe taka ti “omahopaenena mOvawambo onae ke tu twale moudjuu.” Oshili ovadali tu kufei ko eenghaku.

Mbela ngeenge otwa efa onghalo ya tya ngaha i ye komesho, natu alule ehombolo lombada moilonga, nalo nali talwe! Ngeenge ootate otava ka pitikwa ve lihombole [shaashi oukadona ovanini hava ningi oinima i li ngaha], ootate nava pwewe omhito yova hombole ovakulukadi ve dule puvavali.

Nongeenge hasho, ohatu ka papala tu na oomeme vehe na oovene, sho oshilongo tashi hauka nee naana!
Natango omulumenhu wOmunamibia a yukilila oto lipula, osho nee ouwa/etyapulo lemanguluko loshiolongo eshi, ile oidjemo yehapupalo loiningwanima yomiifyuululwakalo yomadu ehe fi oomeme? Otashi eta elipulo kutya omolwashike mbela itatu shuna ngaho nee konghulunghedi yootatekulululwa?

Omavalulo opashiwana okwa ulika nale kutya ovakainhu ovahapu ve dule ovalumenhu moNamibia. Ngeenge ovalumenhu (ngeno kwali) vavali otwe va kanifa, va ninga osho kwa li shihe na okuningwa, ngeno pamufyuululwakalo.

Havakainhu vahamano vehe na ovalumenhu ngaho? Xwepo tu shune mboli kwaasho sha li monukudiwa, hatu shi ningi tu shi shii nokutya kashi fi oshipwe ngaashi tu i wete tai hapupala paife. Oshipopiwa eshi otashi twikile…

  • Dr Shikesho, oku hole okushanga kombinga yelaka, exumokomesho nomifyuululwakalo. Ota monika koemaila: eshikesho@yahoo.com
  • Mr Lukas Kamutufe, omuhongi wOshikwanyama nOshiingilisha kOsekundofikola yaNuuyoma mOshikuku. Ota monika koemaila: kamutufelingas@gmail.com

Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!

Latest News