IIMALIWA oyindji ya nuninwa Oshikondo shoonakulwa aakulu yekondjelomanguluko omumvo gwiimaliwa 2012/13 ota yi ka longithwa oku futa aakwiita mboka konyala omayovi 15 000, epandulo omolwa eigandjo lyawo mokukondjela emanguluko. Omanga omwaalu ashike gwoodola oomiliona mbali gwiimaliwa ayihe kumwe yomulekeneno yi vule obiliona yimwe ota yi ka longithwa okutungila oonakulwa omagumbo, unene tuu mboka ya gwana oku ga tungilwa oshilongo ashihe.
Omukondjelimanguluko kehe ngoka a li miita yemanguluko pokati komimvo 1959 sigo 1987 ota ka pewa oodola omayovi 50 000 koomuma, omanga mboka ya kondja okuza omumvo 1988 sigo 1989 ota ya ka pandulwa noodola omayovi 20 000 koomuma. Omumvo gwa piti Oshikondo shika osha li sha futu oodola omayovi 50 000 kaakondjelimanguluko yeli omayovi 15 629, naambaka oya kuthapo, oodola oomiliona 781, 4. Momulekeneno gwembo lyo 2012/13 oodola oomiliona omathele 750 odhi ikalekelwa okufuta omwaalu gwoodola omayovi omilongo 50 000 ku kehe omukondjelimanguluko. Ominista yoshikondo shOonakulwa Aakulu ye kondjelomanguluko, omunduhotola, Nickey Iyambo pethimbo a popile omulekeneno gwe okwa lombwele, Egumbo lyopashigwana a ti, oku futa omiyalu ndhika ominene lumwe okwa tegelelwa ku hulile momumvo gwiimaliwa 2013/14.Kakele kiimaliwa mbyoka yoku futa aakondjelimanguluko lumwe momiyalu dhomayovi 50 000 nenge omayovi 20 000, uuministeli woonakulwa aakulu owa tulapo woo oodola oomiliona 243, 8 okufuta openzela yoonakulwa aakulu komwedhi yoodola 2 200. Omwaalu ngoka iha gu nanwa iifendela. Omumvo gwembo lyiimaliwa gwa piti, oomiliona 19, 4 odha li dha longithwa okufuta oonakulwa aakulu yeli omayovi 8, 830.Okuza omumvo 2008 oonakulwa aakulu yekondjelomanguluko 35 927 oya li ya ningi omaindilo. Kakele komaindilo ngoka, omaindilo okuza kaanona ya valelwa mekondjelomanguluko geli 1 650 oga li ga taambwa tashi ti kumwe Oshikondo shika osha taambele omaindilo geli omayovi 43 590. Oonakwiindila yeli omayovi 27 000 oya ziminwa ongo oonakulwa aakulu, oshowo aakwathelwa 5 738,yoonakulwa aakulu mboka ya sila miita oya li ya yalulwa, omanga omaindilo gaanona yoonakulwa aakulu 1650 oga tuminwa kOshikondo shAagundjuka, Iilonga yopashigwana, Uudhano nOohedhi. Iyambo okwa tseyithile aatotimpango kutya oshikondo she otashi tsikile nokutungila oonakulwa aakulu omagumbo, mboka yaadha oku ga tungilwa, nomolwashika oodola oomiliona 2 odhi itulilwa. Patengeneko egumbo limwe lyuudhapo oha li kotha oodola omayovi 500 000 onkene momumvo gwiimaliwa 2012/13 omagumbo ashike geli gane ta ga vulu okutungwa. Omanga oshikondo shika osha li sha tengeneka kutya andola omagumbo 100 oge na oku tungilwa oonakulwa aakulu omumvo gwiimaliwa kehe.Iyambo okwa ti etungo lyomagumbo goonakulwa yekondjelomanguluko olya yiwa moshipala omimvo dha piti komeya ngoka ga yelula omahala mpoka pwa li pwa thanekwa ga tungwe onkene, opwa indilwa omalelo gopahedhi opo ga gandje omahala ngoka ihaa ga yelulwa opo pu tungwe omagumbo ngoka monakuyiwa.Sigo oompaka omagumbo ashike omilongo 45 ga tungilwa oonakulwa aakulu. Kombinga yaamboka yiindile okuninga ooproyeka, uuministeli we owa taamba omaindilo 1 800, mwaangaka omathele ashike 817 ogo ga pewa eziminino omolwa omulekeneno inaa gu gwana. Ooproyeka dhaaindili ayehe mboka kumwe, odha kuthilepo, oomiliona 83, 9. Omumvo gwiimaliwa 2012/13 oshikondo osha tulapo oodola oomiliona 20 omolwa ooproyeka.Kombinga yiimaliwa yokwiilongitha omumvo gwiimaliwa 2011/12 omaindilo 668 oga li ga taambwa mungoka mwa ziminwa geli 264 ga kuthapo oodola oomiliona 2,5. Omumvo gwiimaliwa nguka 2012/13 Oshikondo shika osha pula omwaalu gwa fa ngoka omolwa eilongo.Pethimbo olyo tuu ndika nuumvo Oshikondo shika otashi tsikile okushanga mboka ta ya ti yo, aakondjelimanguluko naakwathelwa nenge yaamboka ya sila emanguluko opo pu tulwe omusholondondo gwoonakulwa aakulu .
Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for
only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!