OMUWILIKI gwo Social Security Commission okwa kunkilile kutya opwa pumbwa oku longwa nuukeka uuna tapa etwa omathaneko goku kwatha oshigwana pashimaliwa, opo ngoka gaa yonagule oshigwana. Kapara Tjivikua okwa ningi elondodho ndika pethimbo lye tulo puuyelele lyembo ndyoka lya konakona egameno pankalathano moAfrica, lya nyolwa ku Trywell Kalusopa.
Tjivikua okwa ti nonando ota tsu kumwe nomalalakano ngoka ga hala opo aantu oyendji yomoshilongo unene tuu mboka yaana iilonga ya etwe momukala gwomahupilo, okwa indile opo oshinima shika shi ningwe nuukeka opo, oshigwana shika shaa ningwe shiikwatelela komakwatho ngoka kutya ngaaka monakuyiwa itashi vulu okwiithikamena sho shene. Okwa gandja oshiholelwa sha Greece, ngoka ta hala oku tekapo omolwa uupyakadhi womahupilo, a ti shimwe shoka sheeta uupyakdhi moshilongo shoka osho ekwatho lyopankalathano ndyoka lya ningitha aantu ya kale aluhe yiikwatelela kiipewahenda no itaaya vulu we okwiikwatha yoyene. Ehangano lyomapekapeko lya Labour Resource and Research Institute[LaRRi] olya hala opo Namibia a etepo omukalo gwoku gamena mboka yaana iilonga, aakiintu noshowo aagundjuka. Omukalo ngoka LaRRi okwa ti na gu kale gwa kankamekelwa kuuthike pamwe, ndele ina gu tungilwa kungoka gwongashingeyi gwa thikamekelwa kiifuta yaamboka haya longo miilonga pambelewa niilonga mbika olundji oha yi adhika miilando, inaa yi kwatelamo mboka haya longo miilonga mbyoka inaa yi yalulwa noshowo inaamu kwatelwa mboka yaana iilonga. Embo ndika lya tulwa kumwe ku LaRRi olya konakona iifuta yoludhi nduka miilongo yi 11 mwa kwatelwa Namibia.Omushangi omunene gwembo ndika, Kalusopa okwa ti oshinima shekwathelo lyaamboka yaana iilonga noshowo ya fa ye li moluhepo osho ashike shimwe shomwaambyoka tayi vulu okutulwapo oku kondjitha oluhepo nokwaa kwatelwamo kwoshigwana. Omanga omuwiliki gwa LaRRi, Hilma Shindondola Mote opamwe nomushangi gwontompolwa ya Namibia, Risper Auma Kojwang okwa ti egameno lyafaathana nolyaapehe oli na oku pita li pewe ekwathelo lyokomwedhi kehe lyopashimaliwa ta li pewa omuntu kehe kutya omuyamba nenge ohepele.Okwa ti oshi shiwike kutya aayamba itaya mono kutya uuwanawa waashika owunipo okuyeleka noohepele.Ndele nee enwethemo pamahupilo ndyoka tali zi moshinima shika ota li ka guma oyendji na ota li kala enene noonkondo. Oya thaneke kutya ekwatho lya tya ngaaka nali pewe iimaliwa oku pitila miifendela, moka mboka ha ya mono oshindji ta ya futithwa iifendela oyindji okuza miiyemo yawo. Okwa hokololwa kutya aaniilonga mboka yiishangitha nokomissi yonkalathano yopashigwana oye li omayovi 154 665 oyendji yomwaambaka oyo aalumentu, oshoka aalumentu oyo oyendji yena iilonga. Mooshimpungu shiilonga pambelewa. Oopersenda 72,1 dhaambaka ohadhi adhika miilando. Oshikwawo ooshoka kutya eyakulo lyaamboka ya pumbwa ekwatho moshilongo pankalathano olili natango muuwanawa waantu mboka ya li nale konima yesiga.Opo shika shi lundululwe nokwoopalekwa, ekotampango lya Namibia olya utha opo pu kale omakwatho gopankalathano ngaashi openzela yaakulupe, iipewahenda yaanona yeli moluhepo naamboka yoothigwa.Konyala ooperesenda 12, dhaaNamibia nenge konyala aantu oamyovi 250 000 oha ya taamba iipewahenda yomaludhi ngaka. Mbaka oya thikama maakwatio yopenzela yeli omayovi 150 893, 1 767 oonakulwa aakulu, omayovi 99 493 aanona taya kwathelwa naanona ya pewa aakuluntu oku ya kwathela. Opena woo omauwanawa gomafumviko gaantu yeli omathele 500 omwedhi kehe. Iipewahenda oyindji mbika yopankalathano oha yi futilwa niimaliwa yiifendela, yo mbika ota kiu tengenekwa yili lwopooperesenda mbali dhiiyemo ayihe yomoshilongo, noshowo ooperseda hamano dhomulekeneno gwomumvo 2008.
Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for
only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!