Aanuumbashu ya ninga omaashinga onene mOvenduka oshiwike sha zi ko

O POLISI ya Namibia pamwe naandjoka ya Muni gwa Venduka, omutenya gwEtine lya zi ko oya li ya boloka ongundu onene yaanuumbashu ye li 3 000 ya li taya maashinga yu uka kOmatungo gOparliamende, hoka ya li ya hala ya ka gandje ombapila yawo yomanyenyeto kombinga yoshinima shepato lyOombashu ndhoka kadhi na oombapila kOmunashipundu gwaOparliamende, Theo-Ben Gurirab.

Ihe konima yoowili mbali lwaampoka, aanuumbashu mbaka oya ka ethiwa ngaa ya ye kOparliamende, hoka ya ka gandja ombapila yawo ku Gurirab, ngoka a li pamwe nOmunashipundi gwEgumbo etitali lyopashigwana Asser Kapere. Aanuumbashu mboka, ya zile kiitopolwa ayihe 13 ya Namibia.Manga nee ya li taya maashinga mepandaanda lya Fidel Castro, Opolisi oye ya yi moshipala.Oya li taya imbi omaimbilo gekondjelomanguluko, taya ulike oongonyo mombanda, ya yedha omapulakata.”Tse inatu hala ondjala.Oobaa adhihe nadhi patulululwe,” epulakata limwe osho lya li lya shangwa ngaaka.”Tse otwe ya hogolola ye tu pulakene,” Benny Petrus, ngoka e li omukalelipo gwehangano lyAanuumbashu mu Namibia/Namibia Shebeen Association (Nasa) moshitopolwa sha Erongo, osho a popi ngaaka membako, e li komeho gengathithi enene lyaantu.Shika okwe shi popi a ukilila iilyo yOmutumba gwOpashigwana, mbyoka pethimbo ndyoka ya li ya kuutumba.”Otwa enda iinano iile.Ngele inaya hala okutu pulakena, opo ta tu lala mpaka,” Petrus osho a popi ngaaka, a geya.Ihe ndhika odha pitilile momakutsi gAapolisi.Omupresidende gwa Nasa Veripi Kandenge okwa li a galikana Opolisi yi ya pitike ya ye kOmatungo gOparliamende, ihe Opolisi oya li ya dhika oonyala mevi kutya kOparliamende itaa yi ko.Kandenge okwa lombwele Opolisi kutya omaashinga yawo oye yi lombwela Epangelo na kaye shi uvite ko kutya omolwashike ye na okubolokwa kaa ye komatungo gOparliamende.Komanda gwOpolisi moshitopolwa sha Khomas, Komufala gwopevi Sem Hochobeb okwa lombwele Kandenge naawiliki yalwe ya Nasa kutya Opolisi oya mona elombwelo kutya aantu mbaka naya keelelwa okuya kOparliamende.Hochobeb okwa ti aawiliki yaahololimadhiladhil oyo owala taya ka pitikwa okuya kOparlaimende.Hochobeb okwa lombwele Kandenge kutya ngele onkalo oya yi kuuwinayi, Opolisi otayi ka thiminikwa okukatuka onkatu.”Oye na oku tu pa iilonga ngele oya hala tu pate oombashu dhetu,” omukiintu gumwe osho i igidha ngaaka.Oveta yelanditho lyomalovu (Liquor Act) yomumvo 1998, otayi ti kutya kehe omuntu ta landitha omalovu oku na okukala e na ombapila na pehala lye opu na wo okukala pu na uundjugo uyali.Kamwe okaakiintu nokakwawo okaalumentu.Petameko lyomwedhi nguka, Epangelo olya li lya gandja elombwelo kOpolisi kutya nayi pate oombashu noondingosho adhihe ndhoka kadhi na oombapila na mboka inaya hala okwiiyutha koveta ndjika, naya mangwe po.Aanuumbashu naanuundigosho oya geela Epangelo molwashoka aniwa inali potokonona nawa oveta ndjika.Mombapila yawo yomanyenyeto ndjoka Kandenge a gandja ku Gurirab, aahololimadhiladhilo mbaka oya popi kutya ngele oveta yelanditho lyomalovu oya tulwa miilonga ngashi yi li pethimbo ndika, otayi ka thiga aantu omayovi taya si ondjala molwashoka kapu na we mpoka taya ka kala haya mono omboloto.”Etulomiilonga lyOveta yelanditho lyomalovu yomumvo 1998 nali sitopwe manga, sigo iinima mbyoka tayi imbi okwiiyutha kuyo ya kandulwapo,” ombapila tayi popi ngaaka.Pambapila ndjika, aantu ye li 300 000 sigo 500 000, oha mono ashike okamaliwa moombashu na ngele oombashu dhawo odha patwa, shika otashi ke ya etela uupyakadhi uunene kombinga yuuhupilo.Gurirab okwa lombwele aahololimadhiladhilo kutya ombapila yawo ote ke yi gandja kOmupresidende nokOkabinete.Ihe shika hasho aahololimadhiladhilo ya li ya hala okuuva.Oya li ya hala ya lombwele kutya oombashu ndhoka dha pata nadhi putuluke, sigo Epangelo lya yamukula kombapila yawo.Sho nee kwa ende taku luudha, Kandenge na Petrus oya li yi indile aahololimadhililo ya ye komagumbo, yo taya kala nee ya tegelela eyamukulo okuza kEpange, ihe shika oye shi tindi.”Tse mpaka ita tu zi po.Ngele Aapolisi oya hala oku tu dhipaga, naye tu dhipage,” omulumentu gumwe osho popi ngaka.Lwopotundi ontihamano ya pititha ominute 15, Amushanga omukuluntu mUuministeli wIipindi nIikwafaabuluka, Andrew Ndishishi, okwe ye paahololimadhiladhilo mbaka e te ya lombwele kutya ombapila yawo yomanyenyeto ndjoka ya tuminwa Omupresidende kehangano lyaanuumbashu omwedhi gwa zi ko, Omupresiende okwe yi mona nokwe yi tumina kOoministeli ndhoka dha gumwa koshinima shoombashu, opo dhi tale kutya oshi na okuningwa ngiini.Aanuumbashu mboka, ya zile kiitopolwa ayihe 13 ya Namibia.Manga nee ya li taya maashinga mepandaanda lya Fidel Castro, Opolisi oye ya yi moshipala.Oya li taya imbi omaimbilo gekondjelomanguluko, taya ulike oongonyo mombanda, ya yedha omapulakata.”Tse inatu hala ondjala.Oobaa adhihe nadhi patulululwe,” epulakata limwe osho lya li lya shangwa ngaaka.”Tse otwe ya hogolola ye tu pulakene,” Benny Petrus, ngoka e li omukalelipo gwehangano lyAanuumbashu mu Namibia/Namibia Shebeen Association (Nasa) moshitopolwa sha Erongo, osho a popi ngaaka membako, e li komeho gengathithi enene lyaantu.Shika okwe shi popi a ukilila iilyo yOmutumba gwOpashigwana, mbyoka pethimbo ndyoka ya li ya kuutumba.”Otwa enda iinano iile.Ngele inaya hala okutu pulakena, opo ta tu lala mpaka,” Petrus osho a popi ngaaka, a geya.Ihe ndhika odha pitilile momakutsi gAapolisi.Omupresidende gwa Nasa Veripi Kandenge okwa li a galikana Opolisi yi ya pitike ya ye kOmatungo gOparliamende, ihe Opolisi oya li ya dhika oonyala mevi kutya kOparliamende itaa yi ko.Kandenge okwa lombwele Opolisi kutya omaashinga yawo oye yi lombwela Epangelo na kaye shi uvite ko kutya omolwashike ye na okubolokwa kaa ye komatungo gOparliamende.Komanda gwOpolisi moshitopolwa sha Khomas, Komufala gwopevi Sem Hochobeb okwa lombwele Kandenge naawiliki yalwe ya Nasa kutya Opolisi oya mona elombwelo kutya aantu mbaka naya keelelwa okuya kOparliamende.Hochobeb okwa ti aawiliki yaahololimadhiladhil oyo owala taya ka pitikwa okuya kOparlaimende.Hochobeb okwa lombwele Kandenge kutya ngele onkalo oya yi kuuwinayi, Opolisi otayi ka thiminikwa okukatuka onkatu.”Oye na oku tu pa iilonga ngele oya hala tu pate oombashu dhetu,” omukiintu gumwe osho i igidha ngaaka.Oveta yelanditho lyomalovu (Liquor Act) yomumvo 1998, otayi ti kutya kehe omuntu ta landitha omalovu oku na okukala e na ombapila na pehala lye opu na wo okukala pu na uundjugo uyali.Kamwe okaakiintu nokakwawo okaalumentu.Petameko lyomwedhi nguka, Epangelo olya li lya gandja elombwelo kOpolisi kutya nayi pate oombashu noondingosho adhihe ndhoka kadhi na oombapila na mboka inaya hala okwiiyutha koveta ndjika, naya mangwe po.Aanuumbashu naanuundigosho oya geela Epangelo molwashoka aniwa inali potokonona nawa oveta ndjika.Mombapila yawo yomanyenyeto ndjoka Kandenge a gandja ku Gurirab, aahololimadhiladhilo mbaka oya popi kutya ngele oveta yelanditho lyomalovu oya tulwa miilonga ngashi yi li pethimbo ndika, otayi ka thiga aantu omayovi taya si ondjala molwashoka kapu na we mpoka taya ka kala haya mono omboloto.”Etulomiilonga lyOveta yelanditho lyomalovu yomumvo 1998 nali sitopwe manga, sigo iinima mbyoka tayi imbi okwiiyutha kuyo ya kandulwapo,” ombapila tayi popi ngaaka.Pambapila ndjika, aantu ye li 300 000 sigo 500 000, oha mono ashike okamaliwa moombashu na ngele oombashu dhawo odha patwa, shika otashi ke ya etela uupyakadhi uunene kombinga yuuhupilo.Gurirab okwa lombwele aahololimadhiladhilo kutya ombapila yawo ote ke yi gandja kOmupresidende nokOkabinete.Ihe shika hasho aahololimadhiladhilo ya li ya hala okuuva.Oya li ya hala ya lombwele kutya oombashu ndhoka dha pata nadhi putuluke, sigo Epangelo lya yamukula kombapila yawo.Sho nee kwa ende taku luudha, Kandenge na Petrus oya li yi indile aahololimadhililo ya ye komagumbo, yo taya kala nee ya tegelela eyamukulo okuza kEpange, ihe shika oye shi tindi.”Tse mpaka ita tu zi po.Ngele Aapolisi oya hala oku tu dhipaga, naye tu dhipage,” omulumentu gumwe osho popi ngaka.Lwopotundi ontihamano ya pititha ominute 15, Amushanga omukuluntu mUuministeli wIipindi nIikwafaabuluka, Andrew Ndishishi, okwe ye paahololimadhiladhilo mbaka e te ya lombwele kutya ombapila yawo yomanyenyeto ndjoka ya tuminwa Omupresidende kehangano lyaanuumbashu omwedhi gwa zi ko, Omupresiende okwe yi mona nokwe yi tumina kOoministeli ndhoka dha gumwa koshinima shoombashu, opo dhi tale kutya oshi na okuningwa ngiini.