O NGUNDU yaaniilonga yaheyali mboka ya tidhwa mofaalama yimwe – mboka ya kala konyala omimvo ndatu pofaalama yimwe yi li popepi nondjila momudhingoloko gwa Otjiwarongo pamwe noofamili dhawo, oya tegelela sigo ompaka opo Epangelo li ya pe ehala lyokukala.
Konyala aantu ye li 30 oye li mokandunda kiinyakwi okashona lela konyala ookilometa omilongo ne nantano (45) kuumbugantu wOtjiwarongo konkulo gwondjila onene yoD2404. Aaniilonga mboka oya li aniwa ya tidhwa mofaalama ya Otjiku komunangeshefa gwedhina Hermann Awaseb okuza sho e yi landa po noloona pamulandu gwoAfirmative Action momumvo 2003.Mwene omukulu gwofaalama ndjika, Uwe Harro Hoenck, okwa li a futu aaniilonga mboka ayehe oondjambi dhawo dhokuthiga po iilonga, ashike Awaseb okwa li e ya lombwele kutya otaya vulu owala okukala mofaalama moka ya kale haye mu longele.”Oya tindi, taya popi kutya itaya longele ‘ezorotua’ (shoka tashi holola omutya neyi melaka lyOshiherero) noya kala mofaalama yandje.Aanabeta yandje oye shi pondola okumona elombwelo lyompangu kutya naya kuthwe mo.Shika osha li sha ningwa nee mu Apilili 2005,” Awaseb ta lombwele ngaaka The Namibian mEtitatu lyoshiwike sha zi ko.Zorotua oshilya shelaka lyOshiherero haye shi ula aapopi nenge tutye omuhoko gwAadamara.”Oshinima shika osha ningwa papolitika,” Awaseb ta popi.Momumvo 2005, ehangano lyaaniilonga lyedhina Namibian Farmworkers’ Union (Nafwu) olya li lya nindi eindilo kEpangelo kutya nali kuthe po ofaalama ndjoka ya Otjiku opo aanaiilonga mboka yaa kanithe iilonga yawo, ihe ya tsikile nokulonga moka.Nafwu okwa li wo a ningile Awaseb oshipotha shi na sha netidho lyaaniilonga mofaal;ama ndjika, ashike oshipotha shika sigo okonena ndjika, oshi li mOmpangu.Awaseb okwa kala nokuyakelwa iimuna ye iikando oyindji okuza owala sho a landa ko ofaalama ndjoka.Mu Maalitsa nuumvo, yaali yomaaniilonga mboka oya li ya dhitikwa shi na sha nuufuthi woongombe hetatu ndhoka ya ka landitha aniwa ku Agra pOtjiwarongo noombapila dhiifundja.Onzo yimwe ndjoka tayi ungaunga niinima yomatulululo, oya lombwele The Namibian kutya Omupresidende gwa Nafwu Asser Hendricks oku na mo ehala lyuulithilo mofaalama ndjoka ya Otjiku.Iilonga ya Hendricks oya li wo ya pupo omimvo odhindji dha zi ko konima sho a kala ta longo pofaalama yedhina Krumhuk yi li muumbugantu wa Venduka.Pethimbo The Namibian a talelepo aaniilonga aakulu mboka ye li ngashiingeyi komunkulo gwondjila ndjoka mEtitano lya zi ko, oya li taya monika ya dhengwa koluhepo olunene.”Ota tu nana nondatu kombinga yomeya niikulya, otu wete twa patelwa pondje, katu shi kutya epangelo otali ke tu ningila shike,” gumwe gwomuyo gwedhina Niklaas Kandiuo ta popi ngaaka.Kansola gwoshikandjohogololo shoka, Kaunakao Kaujeua, okwa li a shengele ku Ngoloneya gwoshitopolwa sha Otjozondjupa Theofelus Eiseb momasiku 11 Juli nuumvo, moka a li a pula nee opo oofamili ndhoka heyali dhi kale hadhi pewa omeya.Aantu mboka ohaya pewa nee omeya lwaali moshiwike, ashike pethimbo The Namibain a li a talelepo ehala ndyoka, otenga yomeya oya li owala.Kepulo, Ngoloneya Eiseb okwa popi kutya molwashoka oshinima shoka oshi li natango mOmpangu, ita vulu okugandja okomenda ye moshinima shika.”Alikana uva ko oshinima shoka,” ta popi ngaaka mEtitatu lya zi ko.sAmushanga gwaNafwu, Alfrend Angula okwa popi kutya oha talelepo oofamili ndhoka omathimbo nomathimbo – oshinima shoka oofamili ndhika dhe shi patana thilu.”Epangelo olya totha mo oofaalama mbali ndhoka lya hala momudhingoloko ngoka, noshafa nee shi li ngeyi kutya otashi vulika aantu mboka ya ka tulululwe moofaalama ndhoka,” Angula ta popi.Angula okwa ningi wo epulo kutya omolwashike Awaseb ngoka e na wo ofaalama yedhina Grootgeluk e na oofaalama odhindji, molwashoka okwa li a tegelelwa a lande oofaalama dhilwe mbali.”Omulandu gwetu mu Nafwu otagu ti kutya omuntu kehe na kale nofaalama yimwe,” Angula ta popi.Omunambelewa muuministeli wEvi nOmatulululo oku na eyamukulo kuupyakadhi mbuka.Konima yomimvo ndatu, uuministeli otau ka tuma osipana yi ka tale nokuninga omakonakono, omugandjimulombo muuministeli mbuka Crispin Matongela ta lombwele ngaaka The Namibian mEtitatu.”Ongundu yaantu mboka inayi ninga nando onale eindilo lyokutulululwa,” Matongela ta popi ngaaka.Kapula kutya omolwashike uuministeli inau ya kwatha sigo taya kala komunkulo gwondjila uule womimvo ndatu, Matongela okwa popi ta ti: “Uuministeli ou na ooprograma dhawo.””Otatu ka kambadhala okutululula aaniilonga mboka moofaalama dhEpangelo, ashike itandi vulu okupopya mpaka kutya oshoka otashi ka ningwa unake,” Matongela ta popi ngaaka.Aaniilonga mboka oya li aniwa ya tidhwa mofaalama ya Otjiku komunangeshefa gwedhina Hermann Awaseb okuza sho e yi landa po noloona pamulandu gwoAfirmative Action momumvo 2003.Mwene omukulu gwofaalama ndjika, Uwe Harro Hoenck, okwa li a futu aaniilonga mboka ayehe oondjambi dhawo dhokuthiga po iilonga, ashike Awaseb okwa li e ya lombwele kutya otaya vulu owala okukala mofaalama moka ya kale haye mu longele.”Oya tindi, taya popi kutya itaya longele ‘ezorotua’ (shoka tashi holola omutya neyi melaka lyOshiherero) noya kala mofaalama yandje.Aanabeta yandje oye shi pondola okumona elombwelo lyompangu kutya naya kuthwe mo.Shika osha li sha ningwa nee mu Apilili 2005,” Awaseb ta lombwele ngaaka The Namibian mEtitatu lyoshiwike sha zi ko.Zorotua oshilya shelaka lyOshiherero haye shi ula aapopi nenge tutye omuhoko gwAadamara.”Oshinima shika osha ningwa papolitika,” Awaseb ta popi.Momumvo 2005, ehangano lyaaniilonga lyedhina Namibian Farmworkers’ Union (Nafwu) olya li lya nindi eindilo kEpangelo kutya nali kuthe po ofaalama ndjoka ya Otjiku opo aanaiilonga mboka yaa kanithe iilonga yawo, ihe ya tsikile nokulonga moka.Nafwu okwa li wo a ningile Awaseb oshipotha shi na sha netidho lyaaniilonga mofaal;ama ndjika, ashike oshipotha shika sigo okonena ndjika, oshi li mOmpangu.Awaseb okwa kala nokuyakelwa iimuna ye iikando oyindji okuza owala sho a landa ko ofaalama ndjoka.Mu Maalitsa nuumvo, yaali yomaaniilonga mboka oya li ya dhitikwa shi na sha nuufuthi woongombe hetatu ndhoka ya ka landitha aniwa ku Agra pOtjiwarongo noombapila dhiifundja.Onzo yimwe ndjoka tayi ungaunga niinima yomatulululo, oya lombwele The Namibian kutya Omupresidende gwa Nafwu Asser Hendricks oku na mo ehala lyuulithilo mofaalama ndjoka ya Otjiku.Iilonga ya Hendricks oya li wo ya pupo omimvo odhindji dha zi ko konima sho a kala ta longo pofaalama yedhina Krumhuk yi li muumbugantu wa Venduka.Pethimbo The Namibian a talelepo aaniilonga aakulu mboka ye li ngashiingeyi komunkulo gwondjila ndjoka mEtitano lya zi ko, oya li taya monika ya dhengwa koluhepo olunene.”Ota tu nana nondatu kombinga yomeya niikulya, otu wete twa patelwa pondje, katu shi kutya epangelo otali ke tu ningila shike,” gumwe gwomuyo gwedhina Niklaas Kandiuo ta popi ngaaka.Kansola gwoshikandjohogololo shoka, Kaunakao Kaujeua, okwa li a shengele ku Ngoloneya gwoshitopolwa sha Otjozondjupa Theofelus Eiseb momasiku 11 Juli nuumvo, moka a li a pula nee opo oofamili ndhoka heyali dhi kale hadhi pewa omeya.Aantu mboka ohaya pewa nee omeya lwaali moshiwike, ashike pethimbo The Namibain a li a talelepo ehala ndyoka, otenga yomeya oya li owala.Kepulo, Ngoloneya Eiseb okwa popi kutya molwashoka oshinima shoka oshi li natango mOmpangu, ita vulu okugandja okomenda ye moshinima shika.”Alikana uva ko oshinima shoka,” ta popi ngaaka mEtitatu lya zi ko.sAmushanga gwaNafwu, Alfrend Angula okwa popi kutya oha talelepo oofamili ndhoka omathimbo nomathimbo – oshinima shoka oofamili ndhika dhe shi patana thilu.”Epangelo olya totha mo oofaalama mbali ndhoka lya hala momudhingoloko ngoka, noshafa nee shi li ngeyi kutya otashi vulika aantu mboka ya ka tulululwe moofaalama ndhoka,” Angula ta popi.Angula okwa ningi wo epulo kutya omolwashike Awaseb ngoka e na wo ofaalama yedhina Grootgeluk e na oofaalama odhindji, molwashoka okwa li a tegelelwa a lande oofaalama dhilwe mbali.”Omulandu gwetu mu Nafwu otagu ti kutya omuntu kehe na kale nofaalama yimwe,” Angula ta popi.Omunambelewa muuministeli wEvi nOmatulululo oku na eyamukulo kuupyakadhi mbuka.Konima yomimvo ndatu, uuministeli otau ka tuma osipana yi ka tale nokuninga omakonakono, omugandjimulombo muuministeli mbuka Crispin Matongela ta lombwele ngaaka The Namibian mEtitatu.”Ongundu yaantu mboka inayi ninga nando onale eindilo lyokutulululwa,” Matongela ta popi ngaaka.Kapula kutya omolwashike uuministeli inau ya kwatha sigo taya kala komunkulo gwondjila uule womimvo ndatu, Matongela okwa popi ta ti: “Uuministeli ou na ooprograma dhawo.””Otatu ka kambadhala okutululula aaniilonga mboka moofaalama dhEpangelo, ashike itandi vulu okupopya mpaka kutya oshoka otashi ka ningwa unake,” Matongela ta popi ngaaka.
Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for
only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!