OMUPOGOLI olundji shina sha nuufuthi wiimuna, ngoka ngashingeyi a tumwa a kale mondholongo oomvula 30 sho a yaka onzinzi yimwe, okwa ningi oshipotha tashi pula ngele egeelo ndika edhigu lya gandjwa pampango yuufuthi wiimuna, oli li tuu pakotampango.
Willem Peter okwa pewa egeelo ndika kompangu yopombanda omwedhi gwaziko sho a monika ondjo meyako lyongombe yimwe onzinzi.Peter okwa hala ompangu yopombanda yi tokole kutya okatopolwa kompango yuufuthi wiimuna hoka ka utha opo a pewe egeelo lyokukala oomvula 30 mondholongo kutya ka ke li pakotampango.Eindilo lye okwe li kankamekela kuumbangi mboka wa gandjwa kuhahendendjai gopakathimbo, Albert Kawana.Paumbangi mboka Kawana a li a gandja mompangu yopombanda moshipotha shimwe moka epulo lya faathana lya li lya pulwa, okwa li a zimine kutya oshitopolwa shimwe shompango ndjika otashi vulika shikale tashi ipumu mumwe nekotampango.Kawana okwa zimine shika mekwatathano nokatendo hoka kompango ndjoka taka ti egeelo eshona ndyoka omuntu ena okupewa ngele okwa pogola mokuyaka oshimuna oli na okukala oomvula 20 ku na, ku pogola lwotango ngele okwa monika ondjo ye yako lyoshimuna shongushu yoodola oku za pomathele 500.Kawana okwa zimine kutya egeelo ndyoka lyagandjwa ita li tsukumwe neuvathano lyopaigwana lyedhina International Convention on Civil and Political Rights noshowo ota li kondjitha omushangwa gwa Africa gwedhina African Charter on Human and People’s Rights, omauvathano tsokumwe ngaka oga kolekwa nokulandulwa ku Namibia.Muumbangi mboka Kawana a gandjele muNovomba 2009 meti 24 okwa zimine kutya egeelo eshona ndyoka lyapitikwa ligandjwe komuyoni gwotango lyoomvula 20 ngele omupogoli okwa yaka ongombe nenge oshikombo shongushu yivule oodola 500, egeelo ndika ita li tsu kumwe nuuthemba womuntu, okwaa tulwa kohi yegeelo kaa li shi lyopantu nota li shundula uuntu womuntu.Kawana okwa li ta gandja uumbangi mbuka ongo ohahende ndjai yepangelo ,nokwe shiningile woo pehala lyepangelo noshowo lyomutamaneki ndjai.Mboka yena okuyamukula omapulo ngaka oyo hahende ndjai, omutamaneki ndjai nepangelo,ta ya pulwa ya yamukule komufuthi gwiikombo Protasius Daniel.Daniel ota kambadhala opo ompango ndjoka ye mu pe egeelo lyomimvo 20 molweyako lyiikombo 9 yi tiwe kutya kayi li pakotampango.Peter ongo omupogoli olutiyali okwa pewa egeelo kohi yokatendo ki ili kompango oyo tuu ndjoka, okuyeleka na Daniel.Peter okwa gelelwe nale muufuthi wiimuna momumvo 1997 sho a monika ondjo meyako lyoongombe 8.Sho a kwatwa ishewe nokumonika ondjo muufuthi wiimuna ngashingeyi sho a yaka onzinzi, ndjoka ya adhikwa ya dhipagwa pokati kOutjo na Kamanjab uusiku weti 6 Desemba 2006, Peter okwa li ena okupangulwa ndele otapa longithwa okatendo kompango hoka ta ka utha kutya omupogoli nguka na geelwe noku pewa ethimbo ngele eshona mondholongo oomvula 30 molwaashoka okwa monika ondjo olutiyali moshipotha sheyako lyiimuna.Ompango ndjika ota yi ti ompangu otayi vulu okugandja etokolo eshona okuyeleka naandyoka lya gandjwa ngele ompango oya mono kutya opena iinima yontumba mbyoka ta yi thiminike ompangu yaa gandje egeelo lithike pwaandyoka lya uthwa kompango.Oompangu adhihe ndhoka dha gandja etokolo moshipotha sha Daniel nosha Peter ina dhi mona omatompelo gontumba ngoka andola ga thiminike shika shiningwe.Peter ota pula kutya shoka sha popiwa ku Kawana kombinga yegeelo lya Daniel nashi longithwe woo kombinga ye, osho a indile moshipotha shoka a tulamo mo 15 Desemba 2009.Momaindilo ga faathana mbaka yaali Daniel na Peter otaya ti oshafa kutya aafuthi yiinamwenyo oya taalela omageelo omadhigu okuyeleka naadhipagi. ‘Oshafa kutya aatotimpango inaya tala epogolo lyokudhipaga omuntu ongo epogolo enene newinayi okuyeleka nepogolo lyokuyakapo iimuna yamukweni.’ Oya ti’ shika osha fa ta shi lombwele oshigwana kutya omapogolo gena sha nuuyamba noshowo nomaliko ogo gena ondjundo onene okuyeleka nepogolo lya ningilwa omuntu noshowo uuntu nesimano lyawo.’ Ota shi ti dhipaga peha lyo ku yaka ongombe nenge oshikombo’.Pethimbo ta pa ningwa elundululo mompango yuufuthi wiimuna 2004 Kawana oye ali ominista yUuyuki. Elunduluko ndika olyo lya li lya etamo omageelo ngoka omashona gena okugandjwa molupe lwoomvula. Nopethimbo ndyoka ompango ndjika oya pitithwa koparliamende momumvo 2004..Pethimbo ndyoka okwa li kwa kundanekwa kutya naye okwa li ta yambidhidha elunduluko ndyoka, moshigongi shopashigwana, okwa tiwa ye okwa tile kutya uufuthi wiimuna owafaathana neyonagulo lyowina lyomahupilo.Muumbangi wu li komeho gompangu ngashingeyi Kawana ota ti egeelo lyomimvo 20 li na okupewa mboka ya yaka iimuna lwotango yongushu yoodola dhi vule omathele gatano ota shi kala egeelo lya pitilila okuyeleka neyono ndyoka lya ningwa, na shika ,oshi li ngaaka ishewe shono ompango inaa yi tongola kombinga kutya eyono ndyoka olya guma iimuna yini po’Kawana okwa ti molwaashoka ompango ita yi yoolola pokati koludhi lwiimuna nenge ongushu yayo, egeelo ndika ota li halukitha unene okushitalela miiningwanima mbyoka ya tegelelwa yi holoke po monakuyiwa.’Oshitya tashi halukitha ota shi ti egeelo olya pitilila ngaaka kutya omuntu tadhiladhila nawa ita kala noonkondo okugandja egeelo lya tya ngaaka nenge egeelo olya pitilila okuyeleka epogolo ndyoka lya longwa ku na ku pogola’ Kawana osho ati, ta gwedha po ta zimine kutya oshitopolwa shompango shika otashi kondjitha omautho gekotampango lyaNamibia, ngoka taga keelele aantu kaaya geelwe ponkatu kaayishi yopantu nenge kaageelwe yafa kayeshi aantu.Egeelo lyoomvula dhontumba kombinga yuufuthi wiimuna olili pakotampango Kawana ta dhimbulutha.Okwa thaneke ashike kutya ompangu na yi tende mo ashike okatendo hoka ta ka ti egeelo na li kale lyuushona woomvula kaadhili kohi yo 20, naashika otashi thigi po natango egeelo ndyoka ta li falitha nakuyaka iimuna a tumwe kondholongo pwaana ompito yokwiifutilamo.Ethimbo kutya eindilo ndika ota li pulakenwa uunake olya tegelelwa li tseyithwe kwaamushanga gwiipotha mompangu yopombanda mu 3 ga Febuluwali 2010. Omutseyimpango omuwiliki gwo Legal Assistance Centre, Norman Tjombe ngoka ta kalelepo mbaka yaali oye a koleke shika omaandaha.
Stay informed with The Namibian – your source for credible journalism. Get in-depth reporting and opinions for
only N$85 a month. Invest in journalism, invest in democracy –
Subscribe Now!